Teorija zavjere o “chemtrailsima”, odnosno zaprašivanju stanovništva otrovima iz aviona, okuplja mnogobrojne pristalice već decenijama. Nakon početka pandemije Covid-19, tvrdnje o zaprašivanju stekle su novu popularnost na društvenim mrežama. Teoretičari/ke zavjere tvrde da je navodno trovanje iz aviona stvarni uzrok respiratorne bolesti Covid-19, a ne virus SARS-CoV-2. Također je popularna tvrdnja da se stanovništvo “zaprašuje koronom”.
Uprkos činjenici da su ovi navodi opovrgnuti mnogo puta do sada, pojedini korisnici/ce društvenih mreža i dalje ih promoviraju. Tako su se početkom januara ove godine na Facebooku mogle pronaći mnogobrojne objave o “novim valovima trovanja”, često upotpunjene fotografijama ili videosnimcima kondenzacijskih tragova aviona (1, 2, 3, 4, 5).
Objava na profilu Mario Kojić od 2.1.2021. godine je, tako, zabilježila značajan broj interakcija:
Jeste li čestitali svi svima novu godinu?
Danas je ispušteno na tone otrova iz aviona. Počinje ubrzo četvrti talas jakog trovanja.
Ljude to ne zanima jer su ispranog mozga i biće ovo još jedna teorija zavjere.
Za one koji znaju da je u pitanju veliko trovanje, koji žele sebi i drugima pomoći predlažem čitanje i slušanje molitvi, detoksikaciju organizma, jake vitaminsko mineralne komplekse u dosta većoj koncentraciji od RDA preporučenog dnevnog unosa, dosta čiste destilovane žive vode, čista hrana. Na ovo sve mi se javi pilot i kaže da lupetam gluposti, kaže kako je on školovan pilot sa diplomama, koji je letio bezbroj letova.
Postavio sam mu samo jedno pitanje, "Ko finansira obuku pilota i ko vodi to školovanje" nije mi se više javio...
Facebook korisnik/ca Dejan-Sanja Spasojević, pak, tvrdi da mu/joj je upravo pilot potvrdio da se iz aviona prosipaju “virusi, vlakna i bakterije”. Korisnica Azra Pašić II tvrdi da je Sarajevo dobilo “novu isporuku morone”.
Šta su zapravo “chemtrailsi”?
Raskrinkavanje se ranije u više navrata bavilo teorijom zavjere o “chemtrailsima” (chemical trails – hemijski tragovi) u našim analizama (1, 2, 3, 4).
U analizi Raskrinkavanja iz februara 2021. godine objašnjeno je da tragovi koji ostaju u zraku iza aviona nisu nikakvi otrovni “chemtrailsi”, već kondenzacijski tragovi. U članku portala Scientific American iz 2001. godine objašnjeno je kako ovi tragovi nastaju, kao i od čega se sastoje:
Mlazni avioni ostavljaju bijele tragove, to jest “contrails”, iz istog razloga iz kojeg ponekad možete vidjeti svoj dah. Vruć vlažni ispuh mlaznih motora miješa se s atmosferom, koja na velikoj nadmorskoj visini ima dosta niži pritisak i temperaturu od ispušnih gasova. Vodena para sadržana u ispuhu mlaza kondenzira se i može se smrznuti, a ovaj postupak miješanja stvara oblak vrlo sličan onome koji vrući dah stvara kada je vani hladno.
(...)
Ispuh mlaznog motora sadrži ugljendioksid, okside sumpora i azota, neizgoreno gorivo, čađ i metalne čestice, kao i vodenu paru. Na česticama čađi kondenzuje se vodena para. Para se kondenzuje i na ostalim prisutnim česticama u zraku.
Fotografija objavljena na profilu Mario Kojić, kao i fotografije koje su objavili/e korisnici/ce iz Sarajeva i Crne Gore, prikazuje kondenzacijske tragove, a ne “tone otrova” ili “viruse, vlakna i bakterije”.
Portal AFP činjenice je u martu 2021, za potrebe pisanja analize o tvrdnjama o “zaprašivanju koronom” iz aviona, citirao doktora Aleksandra Ivkovića, koji je objasnio da je trovanje stanovništva sa nadmorske visine na kojoj lete putnički avioni nemoguće:
Radiolog iz dijagnostičkog centra Neo-Mag u Nišu, doktor Aleksandar Ivković je na svom blogu napisao da je “jasno da ne postoji nikakvo bacanje otrova sa 10km visine. Matematički, fizički, hemijski i biološki je nemoguće.”
“Niko ne truje sa neba, nema zavera da se uništi čovečanstvo a kovid-19 je bolest izazvana potpuno prirodnim virusom koji se zove SARS-CoV-2,” napisao je Ivković u decembru 2020.
Novinarki/ke ovog portala na temu “chemtrailsa” razgovarali/e su i sa pulmologom Srđanom Lukićem, koji je objasnio da bi u slučaju inhalacijskog trovanja sve osobe koje udišu otrovani vazduh bile zahvaćene:
Kako je za AFP Činjenice objasnio pulmolog Srđan Lukić, “da bi bilo kakvo trovanje iz vazduha, moralo bi biti u ogromnim koncentracijama da bi imalo efekta koji se ispoljava kao akutna bolest i da bi u tom slučaju svi ljudi koji udišu taj vazduh bili zahvaćeni.”
“Kad god svedočimo inhalacijskom trovanju ono uvek zahvati sve prisutne osobe. Bez izuzetaka,” rekao je u mejlu 12. februara 2021.
U objavi na Facebook profilu Mario Kojić se, osim besmislenih tvrdnji o “chemtrailsima”, iznose i “savjeti” kako se odbraniti od nepostojećeg trovanja iz aviona. Kojić svojim pratiteljima/cama, između ostalog, savjetuje da uzimaju “vitaminsko mineralne komplekse u većoj koncentraciji od RDA preporučenog dnevnog unosa”.
Kako se navodi na web stranici WebMD, RDA (eng. Recommended Dietary Allowance) je skraćenica za “preporučeni dnevni unos” količine vitamina ili minerala koje su nam potrebne da bismo bili zdravi i dobro uhranjeni. Preporuke su prilagođene ženama, muškarcima i određenim starosnim grupama.
Na ovoj web stranici objašnjeno je i značenje izraza “UL”, odnosno gornje granice unosa, koja predstavlja maksimalnu dnevnu količinu vitamina i minerala koju možete bezbjedno da uzimate bez rizika od predoziranja ili ozbiljnih nuspojava. Kad su u pitanju određeni nutrijenti, što se unesena količina više kreće iznad UL-a, veća je šansa nastajanja zdravstvenih problema.
Dakle, prekomjerno konzumiranje određenih supstanci, pa tako i vitamina i minerala, može uzrokovati ozbiljne nuspojave. Stoga, opasno je i neodgovorno “savjetovati” korisnike/ce društvenih mreža da ignoriraju preporučene dnevne unose koje su definirali stručnjaci.
Tvrdnje o “chemtrailsima” su se do sada mnogo puta dokazale kao neutemeljene u stvarnosti. Uprkos “zavjerološkim” tvrdnjama sa društvenih mreža, ne postoje dokazi da se odvija bilo kakvo “zaprašivanje” iz zraka niti da su letovi na neki način povezani sa pandemijom Covid-19.
Uzrok pandemije Covid-19 je poznat. Riječ je o virusu SARS-CoV-2, a ne o “trovanju iz aviona”. “Valovi zaraze” nemaju nikakve veze sa kondenzacijskim tragovima na nebu.
Shodno činjenicama, objave fotografija i snimaka kondenzacijskih tragova za koje se tvrdi da prikazuju “trovanje” iz vazduha, kao i da je to “trovanje” uzrok pandemije, ocjenjujemo kao lažnu vijest i teoriju zavjere.
(Raskrinkavanje.ba)