Foto: Raskrinkavanje.ba
Na Facebook stranici “Leonard William baotan 297” 17. juna 2025. godine objavljen je snimak koji izgleda kao televizijska vijest o “ubistvu doktora Kemala Dizdarevića” u Sarajevu.
Foto: Screenshot/Facebook
Snimak u trajanju od 2:27 minuta izgleda kao prilog emitovan na televiziji BHT1, u emisiji Dnevnik 1. Prvi kadar u snimku prikazuje navodno ubistvo: vidi se muškarac koji hicem iz pištolja pogađa drugog na ulici, a zatim puca i u vozilo parkirano pored.
Foto: Screenshot
Voditeljka na snimku navodno govori sljedeće:
Strašna tragedija jutros u Sarajevu. Poznati doktor Kemal Dizdarević ubijen je hicem u glavu dok je vozio svoj automobil. Policija je pronašla čahure iz profesionalnog oružja. Bio je to unaprijed isplaniran napad. Jedna svjedokinja, mlada djevojka, kroz suze je opisala kako je doktor pogođen s nekoliko metaka i srušio se na volan. Dan prije smrti, Kemal Dizdarević je našem dopisniku otkrio šokantne informacije o zdravstvenom sistemu; informacije koje su mu možda koštale života.
Nakon najave o ovim “informacijama”, slijedi kadar doktora Dizdarevića u drugom studiju. On navodno govori o farmaceutskoj industriji kao “mafiji” koja nema interesa u tome da ljudi budu zdravi, već “žive od vaše boli”.
Foto: Screenshot
Dvadeset godina sam gledao kako bolest pretvaraju u biznis. Slušao sam ih jer sam bio samo ljekar, ali sada ih više ne slušam jer sam stvorio nešto što može sve promijeniti. Sada mi prijete, ali ja ne odustajem.
Doktoru Dizdareviću su u snimku pripisane izjave o začepljenju krvnih sudova i simptomima i posljedicama tog stanja. Navodno je “stvorio preparat koji čisti krvne sudove iznutra” i djeluje već nakon tri dana. Prema navodima iz snimka, njegov proizvod su već isprobale stotine hiljada ljudi i imale pozitivna iskustva.
Dizdarević na kraju snimka “poziva” gledatelje/ke da kliknu na opciju “Saznaj više” u objavi i tako dođu do njegovog proizvoda. No, u vrijeme pisanja ove analize takva opcija u objavi nije postojala.
U sličnom primjeru, 20. juna 2025. je na Facebook stranici Hoga hakonu objavljen “prilog” o navodnom ubistvu doktora Miljka Ristića u Beogradu.
Foto: Screenshot/Facebook
Tekst koji novinarka navodno izgovara u ovom snimku gotovo je identičan prethodnom, uz iznimku imena grada i doktora. Kao i u prethodnom primjeru, snimak počinje kadrom navodnog ubistva, u kom maskirani muškarac, prelazeći preko pješačkog prelaza, puca u zaustavljeni automobil.
Foto: Screenshot
Doktor Ristić u snimku dalje “izgovara” gotovo isti tekst kao i Dizdarević; govori o “farmaceutskoj mafiji” i svom proizvodu za čišćenje krvnih sudova.
Foto: Screenshot
U ovoj objavi postoji opcija “Saznaj više”, ali link je u vrijeme pisanja ove analize vodio na praznu stranicu bez sadržaja.
Nakon navodnog priloga o ubistvu doktora, snimak se nastavlja oko 15 minuta bez ikakvog tona, s potpuno nepovezanom slikom digitrona.
Do vremena pisanja ove analize ova dva snimka zajedno su pregledana više od 146.000 puta.
Šta su činjenice?
Analizirani snimci nisu autentični, a doktori Kemal Dizdarević i Miljko Ristić nisu ubijeni. U pitanju su deepfake snimci kreirani uz pomoć vještačke inteligencije. Ova tehnologija omogućava stvaranje snimaka u kojima se čini da neko nešto govori ili radi, što se u stvarnosti nije desilo.
Kemal Dizdarević je neurohirurg iz Bosne i Hercegovine (1, 2). Pretrage na Googleu ne pokazuju da je ijedan izvor izvijestio o njegovom ubistvu (1, 2). Dizdarević je 24. juna na svom Facebook profilu podijelio objavu o medicinskim zahvatima. Dakle, jasno je da informacija o njegovom ubistvu nije tačna.
Snimak njegovog navodnog ubistva zapravo je nastao u Meksiku 2024. godine i prikazuje dvostruko ubistvo u gradu Tijuana (1, 2, 3).
“Prilog” televizije BHT1 je deepfake, kreiran na osnovu stvarne emisije Dnevnik 1, koja je emitovana 17. juna 2025. godine. Snimak emisije dostupan je na YouTube kanalu BHRT – Radiotelevizija Bosne i Hercegovine. Detalji koji ukazuju na to da je riječ upravo o ovom snimku uključuju odjeću voditeljke Tatjane Rokvić i ekrane koji se iza nje vide, a koji prikazuju identične snimke kao one u deepfake videu objavljenom na Facebooku. U originalnoj emisiji nema izvještaja o ubistvu doktora Dizdarevića.
Foto: Screenshot/YouTube
Originalni snimak doktora Kemala Dizdarevića preuzet je iz emisije emitovane na YouTube kanalu Avaz TV 16. februara 2025. godine, dok je zvuk naknadno umetnut. U gostovanju, Dizdarević govori, između ostalog, o svom radu u Saudijskoj Arabiji i situaciji u zdravstvu u Bosni i Hercegovini, ali ne pominje neki svoj proizvod za čišćenje krvnih sudova.
Slično je i s “prilogom” o ubistvu doktora Miljka Ristića, kardiohirurga iz Srbije. Ne postoje vijesti o njegovom ubistvu. Ristić je za srbijanski medij Kurir u članku objavljenom 24. juna komentarisao ovaj snimak, istakavši da “ne zna ko stoji iza toga” te da na društvenim mrežama postoji više takvih snimaka.
“Ne znam ko je iza toga i šta je posredi. Istina je da sam u nekoliko navrata pričao kritički o farmaceutskim kućama i nazvao ih farmakomafijom zbog prodaje i reklamiranja lekova koji nisu registrovani, ali nisam siguran da je to razlog. Nikad nisam imao nikakve neprijatelje u životu, nikome nisam naneo nikakvo zlo, ali se očigledno neko nakačio. U pitanju je u svakom slučaju teška zlonamera, tako da sam ceo slučaj prijavio službama za visokotehnološki kriminal”, naveo je Ristić za Kurir.
Snimak koji prikazuje njegovo navodno ubistvo zapravo je nastao u New Yorku 2022. godine. “Prilog” je preuzet iz emisije Dnevnik 2, koja se emituje na televiziji RTS1, a na njemu je novinarka Ivona Pantelić. Zbog velikog broja snimaka nismo uspjeli utvrditi iz koje je tačno emisije preuzet navedeni kadar. No, pretraga stranice Radio Televizije Srbije pokazuje da ovaj medij nije izvijestio o navodnom ubistvu doktora Ristića.
Snimak Miljka Ristića preuzet je iz emisije “Novo jutro”, emitovane 10. avgusta 2024. godine na televiziji Pink. Ristić zapravo govori o smrti sportiste Lazara Đukića.
Iako u objavama nema funkcionalnih linkova, jasno je da je ovo još jedan primjer manipulativnog marketinga u kom se različiti proizvodi promovišu korištenjem deepfake snimaka poznatih doktora i drugih ličnosti (1, 2, 3, 4, 5). Ovo nije prvi put da je identitet doktora Kemala Dizdarevića zloupotrijebljen u svrhu ovakve promocije. Raskrinkavanje je o sličnim primjerima pisalo u više navrata (1, 2).
Na Facebook stranicama “Leonard William baotan 297” i “Hoga hakonu”, na kojima su objavljeni pomenuti snimci, nema objava iz kojih bi se zaključilo da li su i na koji način posvećene našem regionu. U opisu stranice “Hoga hakonu”, te u sekciji “Transparentnost stranice” na drugoj pomenutoj stranici, uočljive su poveznice ovih stranica s Ukrajinom. Opisani snimci nisu bili dostupni na njima. U “Biblioteci oglasa” na obje stranice vidljivi su bili brojni oglasi na različitim jezicima (1, 2).
Shodno navedenom, oba snimka koja izgledaju kao televizijske vijesti o ubistvima doktora Kemala Dizdarevića i Miljka Ristića dobijaju ocjenu lažna vijest.
(Raskrinkavanje.ba)