Foto: Freepik.com
Na Telegram kanalu iSTiNA 13. novembra 2022. godine objavljen je screenshot tweeta na kojem se vide dva grafikona. U objavi se, između ostalog, navodi:
Alarmantna studija iz Nemačke otkriva "snažnu povezanost" između uvođenja Covid-19 "vakcine" i naglog i dramatičnog pada stope nataliteta u Nemačkoj i Švedskoj. Prema nemačkom Saveznom institutu za istraživanje stanovništva "postoji snažna povezanost između početka programa vakcinacije i pada plodnosti devet meseci nakon toga".
U tweetu čiji je screenshot objavljen na engleskom jeziku se ističe ista tvrdnja da je studija iz Njemačke otkrila povezanost samo sa vakcinama i da “nije pronađena povezanost sa Covidom ili nezaposlenošću”.
Tvrdnju da je studija provedena u Njemačkoj pokazala povezanost između uvođenja vakcina protiv Covid-19 i pada stope nataliteta u dvije države pronašli smo i na četiri Facebook profila i stranice.
Šta je ova studija analizirala?
Pomenute objave pozivaju se na studiju pod nazivom “Fertilitet opada pred kraj pandemije Covid-19: Dokazi o padu rađanja 2022. u Njemačkoj i Švedskoj”, koja je objavljena na stranici njemačkog Federalnog instituta za istraživanje populacije.
Ova studija ispitivala je vezu između trendova rađanja u Njemačkoj i Švedskoj sa različitim socijalnim faktorima. Kako se u studiji objašnjava, njen cilj je “opisati promjenu trenda fertiliteta koja se dogodila u Njemačkoj i Švedskoj početkom 2022”, a to je urađeno poređenjem indikatora fertiliteta, uključujući stopu ukupnog fertiliteta (Total Fertility Rate - TRF) sa “kontekstualno relevantnim razvojima za nekoliko faktora povezanih sa pandemijom”. Faktori koji su uzeti u obzir odnosili su se na zdravstvenu krizu koja je nastupila usljed pandemije Covid-19, ekonomsku krizu nastalu kao njena posljedica te uvođenje vakcinacijskih programa.
Podaci za Njemačku prikupljeni su od državne evidencije u matičnoj knjizi rođenih za period od 2000. do 2021. godine, dok su za 2022. korišteni preliminarni, još uvijek nezvanični podaci. U studiji je korištena procjena stope ukupnog fertiliteta, kreirana na osnovu više različitih faktora koji na ovu stopu mogu imati uticaj. U slučaju Švedske takođe je korišten državni registar rađanja, a za ovu su zemlju već postojali podaci o stopi ukupnog fertiliteta.
Studija nije analizirala plodnost u biološkom smislu sposobnosti začeća. Fertilitet se odnosi na sposobnost reprodukcije kroz seksualne aktivnosti. Stopa ukupnog fertiliteta koja je korištena u proračunima u studiji odnosi se na “prosječan broj djece koja bi hipotetička grupa žena imala na kraju svog reproduktivnog perioda da je tokom cijelog života bila podložna stopama fertiliteta u datom periodu i da nije bila podložna mortalitetu”, navodi Svjetska zdravstvena organizacija. Ova stopa izražava se kao broj djece po ženi.
Dodatno, u navedenim objavama tvrdi se da je studija pokazala vezu između vakcina protiv Covid-19 i “pada stope nataliteta”. Ipak, natalitet i fertilitet nisu isto. Stopa nataliteta odnosi se na “učestalost živorođenih u datoj populaciji, konvencionalno izračunata kao godišnji broj živorođenih na 1.000 stanovnika/ca”, navodi enciklopedija Britannica.
Navedena studija nije propitivala povezanost između stope nataliteta i navedenih faktora, već se odnosila na fertilitet, što se može zaključiti i već iz njenog naslova.
Kakvi su bili rezultati studije?
Rezultati studije pokazali su da je u početku 2022. godine bilo oko 10 do 15 procenata manje rođenja u Njemačkoj i Švedskoj u poređenju sa istim periodom prošle godine. Ipak, ovaj rezultat ne znači da su vakcine protiv Covid-19 na bilo koji način odgovorne za pad plodnosti. Kako je objašnjeno, studija nije analizirala uticaj vakcina na zdravlje i sposobnost začeća, već uticaj pokretanja vakcinacijskih programa na trendove rađanja.
Rezultati studije pokazali su da je stopa ukupnog fertiliteta u Njemačkoj u prvim mjesecima 2022. godine, okvirno devet mjeseci nakon uvođenja masovne vakcinacije, iznosila između 1,38 djece po ženi u februaru do 1,48 u maju. Kako se pojašnjava, to je najniži iznos ove stope od 2015. godine. Slično je i u slučaju Švedske, gdje je u prvim mjesecima 2022. godine stopa ukupnog fertiliteta iznosila između 1,5 i 1,6, što je manje nego tokom ranijih godina. To je upravo ono što se može vidjeti na grafikonima koji su dio navedenih Facebook objava.
Oni, dakle, prikazuju da je u pomenutom periodu opala stopa ukupnog fertiliteta, a ne da je došlo do “dramatičnog pada stope nataliteta”. Stopa ukupnog fertiliteta i stopa nataliteta su, kako je objašnjeno, dvije posve odvojene kategorije.
Šta je uzrokovalo pad stope ukupnog fertiliteta?
U studiji se detaljno pojašnjava da je ovaj pad nastupio okvirno devet mjeseci nakon uvođenja programa masovne vakcinacije te se analizira zbog čega bi to mogao biti slučaj. U studiji se navodi:
Veza između početka masovnih vakcinacija i kasnijeg pada fertiliteta ukazuje da su ljudi prilagodili njihovo ponašanje tako da se vakcinišu prije nego što zatrudne, kako su se društva otvarala uz postpandemijske životne uslove.
(...)
Na osnovu deskriptivnih veza predstavljenih u ovoj studiji, mi tumačimo postpandemijsku promjenu u rađanju kao reakciju na promjene u životnim okolnostima koje su bile predviđene ponovnim otvaranjem društava u “nepandemijskim” uslovima. U nekim slučajevima možda je postojao direktniji efekat programa vakcinacije kao takvog, jer su neki budući roditelji možda odložili odluku da imaju još jedno dijete dok ne obezbijede vakcinu za sebe.
Primarno, objašnjava se u studiji, pokretanje programa masovne vakcinacije u velikom broju slučajeva značilo je i povratak u pretpandemijske uslove života. To je označilo i prestanak djelovanja onoga što su autori/ke studije nazvali/e “efektom čaure”. Ovaj efekat odnosio se na činjenicu da su tokom pandemije, zbog različitih mjera koje su donošene, pojedinci/ke provodili/e više vremena zajedno u istom životnom prostoru. To je, navodi se u studiji, u nekim slučajevima moglo pojačati želje za zasnivanjem i širenjem porodice te omogućiti više vremena za seksualne aktivnosti.
Nakon ponovnog otvaranja društava, za koje je dijelom zaslužna upravo vakcinacija, život više nije bio toliko usmjeren na zatvoreni prostor i provođenje velike količine vremena u domaćinstvu. Upravo to je, prema stavovima autora/ki studije, imalo značajan uticaj na pad stope fertiliteta.
Pored ovih promjena, autori/ke studije smatraju i da su preporuke vezane za vakcinisanje trudnica takođe imale uticaj na ovakav rezultat studije. Kako se navodi, strah da vakcina protiv Covid-19 ima negativan uticaj na plodnost žena i muškaraca mogao je uticati na donošenje odluke o rađanju djece. Nadalje, činjenica da je preporuka da se primi vakcina protiv Covid-19 u trudnoći inicijalno bila neujednačena, a kasnije se mijenjala, dovela je do niže stope vakcinacije trudnica u odnosu na opštu populaciju. Stoga je, navodi se u studiji “nedostatak početnih preporuka mogao nagnati neke buduće majke da odlože rađanje dok ne dobiju vakcinu za sebe”.
Dakle, u studiji je objašnjen niz mogućih uzročnika pada fertiliteta okvirno devet mjeseci nakon početka programa masovne vakcinacije. U studiji ni u jednom dijelu nije razmatran uticaj samih vakcina protiv Covid-19 na plodnost niti se rezultati odnose na stopu nataliteta.
Autori/ke studije, dodatno, ističu i njena brojna ograničenja, među kojima je najznačajnije ono da ona ne uzima u obzir individualne karakteristike ili druge kontekstualne faktore koji mogu uticati na fertilitet.
Da li vakcine protiv Covid-19 utiču na plodnost?
Tvrdnja da vakcine protiv Covid-19 imaju negativan uticaj na plodnost muškaraca i žena jedna je od najčešćih koje je propagirao antivakcinacijski pokret. Raskrinkavanje je o različitim verzijama ove tvrdnje pisalo u više navrata (1, 2, 3, 4, 5).
Kako je u ovim i drugim analizama Raskrinkavanja detaljno objašnjeno, za tvrdnje o toj vrsti opasnosti ovih vakcina ne postoje nikakvi naučni dokazi. Sa druge strane, brojne studije potvrdile su da su vakcine sigurne za sve, uključujući i trudnice i dojilje.
Shodno činjenicama, tvrdnju da je navedena studija otkrila snažnu povezanost između “uvođenja Covid-19 ‘vakcine’ i naglog i dramatičnog pada stope nataliteta u Nemačkoj i Švedskoj” ocjenjujemo kao dezinformaciju. Studija je utvrdila vezu između početka imunizacije i pada stope fertiliteta.
Insinuaciju da je studija potvrdila da vakcine protiv Covid-19 utiču na plodnost ocjenjujemo kao manipulisanje činjenicama.
(Raskrinkavanje.ba)