Foto: Darko Dozet/Wikimedia Commons
24. marta 2024. godine navršeno je 25 godina od početka operacije zračnih napada NATO saveza na tadašnju Saveznu Republiku Jugoslaviju. Operacija je trajala do 10. juna 1999. godine, kada je potpisan vojno-tehnički sporazum o povlačenju jugoslavenske vojske i policije s Kosova. Dezinformacijama i činjenicama o ovoj temi detaljno smo se bavili u prebunking serijalu “Rasvjetljavanje”, u okviru kojeg smo objavili i analizu o činjenicama vezanim za NATO operaciju.
Ovu vojnu kampanju, jednu od posljednjih u gotovo deceniju dugom periodu ratova nakon raspada Jugoslavije, pratili su ratna propaganda i niz neistina i manipulacija. Zasigurno jedan od najrasprostranjenijih mitova o ovom događaju jeste onaj o nazivu operacije zračnih napada NATO saveza, koji opstaje u medijskom i javnom prostoru i 25. godinu od početka operacije.
U sklopu sjećanja na početak operacije, portal IN4S je 24. marta 2024. objavio tekst o zračnim napadima i posljedicama, nazivajući operaciju “Milosrdni anđeo” u naslovu.
(VIDEO) Nikad zaboraviti – nikad oprostiti: „Milosrdni anđeo“ 78 dana ubijao djecu u Crnoj Gori i Srbiji – 25 godine od NATO agresije
Identičan naslov objavio je i portal Budim info.
U tekstu portala Telegraf, objavljenom istog dana i posvećenom pokojnom fudbaleru Siniši Mihajloviću, navedeno je da je SR Jugoslavija tog dana bila “zasuta bombama u akciji ‘Milosrdni anđeo’”.
Tog 24. marta 1999. godine pao je mrak na SR Jugoslaviju. NATO alijansa "zasula" je bombama našu zemlju u akciji "Milosrdni anđeo" koja je odnela preko 2.500 života, među kojima je bilo i 79 dece.
Identičan tekst objavio je i portal Serbian Times. Na portalu Start 013 također je 24. marta 2024. objavljen članak povodom godišnjice, a u naslovu i tekstu ustvrđeno je da je naziv operacije bio “Milosrdni anđeo”.
CITAT NETAČNO: Dvadeset i pet godina od početka zločinačkog bombardovanja SRJ od strane NATO snaga NEMILOSRDNI PLES „MILOSRDNOG ANĐELA“
(...)
Akcija nazvana, kakva ironija, „Milosrdni anđeo“, trajaće 78 dana.
Tvrdnje da je ovo bio naziv NATO operacije protiv SRJ objavljene su u tekstovima portala Borba, Moj grad Sremska Mitrovica i Lokalne novine.
Pojedini mediji su svoje tekstove objavljene povodom godišnjice početka operacije opremili naslovima u kojima se spominje ovakav naziv NATO intervencije. U tekstovima tih portala se, pak, ne tvrdi da je ovo naziv operacije i pominje se u izjavama koje je medij prenio ili je naveden kao termin kojim je u SR Jugoslaviji nazivana NATO operacija. Takvi su bili članci portala Srpska info, Novi glas, Sputnik i Ekspres (net).
Naziv “Milosrdni anđeo” spominje se i u tekstovima koje su objavili portali Kurir, Ibna, Serbian Times i Politika. Osim u medijskim objavama, “Milosrdni anđeo” spominje se u brojnim objavama koje su podijeljene na Facebooku i Instagramu povodom godišnjice početka bombardovanja (1, 2, 3, 4, 5, 6).
Šta su činjenice?
“Milosrdni anđeo” nije bio naziv NATO operacije zračnih napada na SR Jugoslaviju 1999. godine. O tome smo pisali u prebunking analizi iz serijala “Rasvjetljavanje” o ovom ustaljenom mitu, objavljenoj 2022. godine.
“Milosrdni anđeo” nije ime NATO operacije vazdušnih udara u SRJ
24. marta 1999. godine Organizacije Sjevernoatlantskog saveza (NATO) pokrenule su operaciju zračnih udara protiv ciljeva u tadašnjoj SRJ, nazvanu “Allied Forces” (koja se može prevesti kao “Saveznička sila”). Ova operacija, pokrenuta bez donošenja rezolucije Vijeća sigurnosti Ujedinjenih nacija, uslijedila je nakon prekida pregovora o rješenju krize na Kosovu.
Cilj NATO intervencije bio je primorati predsjednika SRJ Slobodana Miloševića da prihvati uslove sporazuma koji bi okončao rat s Oslobodilačkom vojskom Kosova i stradanje civila, a kao osnov za pokretanje, između ostalog, korišteni su i izvještaji Organizacije za evropsku sigurnost i saradnju (OSCE), a posebno oni iz sela Račak, u kojem je ubijeno najmanje 40 albanskih civila u januaru 1999.
U zvaničnim dokumentima NATO-a nema pomena pojma “Milosrdni anđeo”.
NATO je pokrenuo zračnu kampanju, operaciju “Saveznička sila”, u martu 1999. kako bi zaustavio humanitarnu katastrofu koja se tada odvijala na Kosovu. Odluka o intervenciji uslijedila je nakon više od godinu borbi unutar pokrajine i neuspjelih međunarodnih napora da se sukob riješi diplomatskim putem.
Porijeklo sintagme “milosrdni anđeo”, kojom se nazivala intervencija NATO saveza, nije sasvim jasno. U analizi netačnog nazivanja NATO operacije 1999. godine koju je objavio fact-checking portal Istinomer, navedeno je da se pretpostavlja da je termin nastao u Srbiji za propagandne svrhe.
Drugo moguće objašnjenje pojma “milosrdni anđeo” dolazi od pretpostavke da je naziv američke komponente koja je činila NATO operaciju “saveznička sila” pogrešno preveden. Američka komponenta nosila je naziv “Noble Anvil”, što se prevodi kao “plemeniti nakovanj”. Moguće je da je došlo do greške u prevodu, s obzirom na to da se riječi “anvil” i “angel”, što na engleskom znači “anđeo”, pišu slično. Međutim, riječ je o pretpostavkama pa samo porijeklo naziva “Milosrdni anđeo” nije moguće pouzdano utvrditi. Fact-checking portal Fake News Tragač iz Novog Sada sumirao je sva postojeća tumačenja porijekla naziva “Milosrdni anđeo” u tekstu objavljenom 21. marta 2024. godine.
Tvrdnje da je naziv NATO intervencije 1999. godine glasio “Milosrdni anđeo” ocjenjujemo kao prenošenje lažnih vijesti budući da nije moguće utvrditi pravi izvor ovih netačnih navoda.
Članke u kojima je “Milosrdni anđeo” kao naziv spomenut usput i bez jasnog objašnjenja da se netačno tvrdilo da je to bio naziv NATO operacije u SR Jugoslaviji ocjenjujemo kao manipulisanje činjenicama.
Napomena
18.04.2024: Portali Serbian Times, Kurir i Telegraf su ispravili netačne tvrdnje u člancima, a člancima je dodana i ocjena ispravljeno.
19.042024: Portal Srpska Info je ispravio netačne tvrdnje u članku, a članku je dodana i ocjena ispravljeno.
(Raskrinkavanje.ba)