Godinama se u javnom diskursu širi tvrdnja da je NATO operacija vazdušnih udara, izvedena 1999. godine u tadašnjoj Saveznoj Republici Jugoslaviji, nosila naziv “Milosrdni anđeo”. Ova tvrdnja se u pojedinim medijima ponavlja svake godine još od same operacije, najčešće u periodu oko godišnjice početka vazdušnih udara, 24. marta.
Primjeri korištenja naziva “Milosrdni anđeo” u kontekstu NATO vazdušnih udara u SRJ 1999. godine mogu se pronaći u medijskim izvještajima koji su stari više od dvije decenije. Nije jasno ko je prvi put upotrijebio taj izraz, ali se u medijima koristi više od dvadeset godina. Recimo, 23.3.2014. godine, na portalu BN objavljen je članak u kom se tvrdi da je NATO bombardovanje nazvano upravo “Milosrdni anđeo”. Istu tvrdnju pronašli smo u člancima koji su do danas objavljeni na brojnim portalima u regionu (2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021), pri čemu se u nekima od njih navodi da je riječ o “ciničnom” ili “zlokobnom” naslovu.
Prvu objavu ove tvrdnje u medijima tokom 2022. pronašli smo u članku od 19. februara na portalu Direktno (.hr). Članak govori o datumima početka različitih oružanih sukoba.
NATO-ova operacija 'Milosrdni anđeo', odnosno tromjesečno bombardiranje Jugoslavije zbog ratnih zločina na Kosovu počelo je 24. ožujka 1999. - u srijedu.
Ovaj navod isticali/e su tokom 2022. godine i brojni/e nositelji/ke različitih javnih funkcija u Srbiji. Tako je ova tvrdnja objavljena, između ostalog, u saopštenju Kabineta ministra za inovacije i tehnološki razvoj u Srbiji. Navodio ju je predsjednik Vlade Republike Srbije Ivica Dačić te niz drugih političara/ki (1, 2).
Uoči godišnjice početka operacije 2022. godine, objavljen je niz članaka u medijima u BiH i regionu u kojima se navodi ista tvrdnja o nazivu NATO operacije.
Šta su činjenice?
NATO je 24. marta 1999. godine započeo operaciju vazdušnih udara u tadašnjoj Saveznoj Republici Jugoslaviji. Kako Deutsche Welle navodi, ova operacija trajala je do 10. aprila 1999. i “završila je potpisivanjem vojno-tehničkog sporazuma o povlačenju jugoslavenske vojske i policije s Kosova”.
BBC u članku iz marta 2020. godine ističe da je “povod ove intervencije bio progon Albanaca na Kosovu koji su sprovodile bezbednosne snage Srbije”.
Sama operacija, uprkos učestalo ponavljanoj tvrdnji, nije nosila naziv “Milosrdni anđeo”.
Kako se navodi u članku portala Peščanik iz 2008. godine, u zvaničnim dokumentima NATO-a nema pomena pojma “Milosrdni anđeo”.
Operacija protiv SR Jugoslavije koja je počela marta 1999. bila je nazvana “Allied Force”, što bi u prevodu bilo “Saveznička sila” i ni u kom slučaju ne može da se prevede kao “Milosrdni anđeo”. Od trenutka ulaska NATO-trupa na Kosovo i Metohiju, juna 1999, operacija je promijenila ime u “Joint Guardian” (kako se zove i danas), tj. “Telohranitelj” ili “Pridruženi stražar” u najslobodnijem prevodu, što iako malo bliže pojmu “Anđela čuvara” ipak još uvijek ne dozvoljava da se upotrebi kod nas odomaćeni naziv.
(...)
Ukratko, nigdje se ne pominje neki pojam ni izdaleka sličan sintagmi “Angel of Mercy” ili “Merciful Angel”, što bi bili engleski jezički ekvivalenti “Milosrdnom anđelu”.
Netačnim nazivanjem vojne operacije NATO saveza 1999. u SRJ bavio se i Istinomer, portal za provjeru činjenica iz Srbije. Kako navode u analizi objavljenoj u aprilu 2021. godine, ne može se sa sigurnošću tvrditi odakle je potekao navod da je pomenuta operacija nosila naziv “Milosrdni anđeo”. Pretpostavlja se da je termin nastao u Srbiji te da je skovan u propagandne svrhe. Samo porijeklo ovog netačnog naziva, ipak, nije moguće pouzdano utvrditi.
Jedno od objašnjenja nastanka ovog termina odnosi se na eventualni pogrešan prevod, budući da se američka komponenta koja je činila NATO operaciju u SRJ zvala „Plemeniti nakovanj“ ili na engleskom “Noble Anvil”, navodi Istinomer. Riječ “anvil” piše se slično kao “angel”, što je engleska riječ za “anđeo”.
I političari/ke u Bosni i Hercegovini su netačno nazivali/e NATO operaciju u SRJ “Milosrdni anđeo”. O neutemeljenosti tvrdnje člana Glavnog odbora SDS-a Borisa Šukala pisao je naš partnerski portal Istinomjer u analizi koju možete pročitati ovdje.
Dakle, operacija koju je NATO započeo 24. marta 1999. godine u Saveznoj Republici Jugoslaviji nosila je naziv “Saveznička sila”, a ne “Milosrdni anđeo”, kako se to često tvrdi.
Budući da izvor ove netačne tvrdnje nije moguće utvrditi, članci i objave na društvenim mrežama u kojima se tvrdi da je NATO operacija 1999. godine u SRJ nosila naziv “Milosrdni anđeo” dobijaju ocjenu prenošenje lažnih vijesti.
Napomena
24.3.2023. Izvještavajući o godišnjici operacije vazdušnih udara koje je NATO izveo 1999. u tadašnjoj Saveznoj Republici Jugoslaviji, brojni mediji su u svojim člancima objavili tvrdnje da se operacija zvala “Milosrdni anđeo”. Ovi članci dobijaju ocjenu prenošenje lažnih vijesti.
27.3.2023. Mediji koji su u svojim člancima naveli da je operacije vazdušnih udara "poznata u Srbiji" pod nazivom “Milosrdni anđeo”, bez objašnjenja da nije riječ o pravom imenu, dobijaju ocjenu manipulisanje činjenicama. Budući da sadrži ovu formulaciju članku portala Kruševac Grad je naknadno izmijenjena ocjena iz prenošenje lažnih vijesti u manipulisanje činjenicama.
Napomena:
28.3.2022: Portali 24 sedam, Alo online i Alo ispravili su netačne navode u svojim člancima, te dobijaju i ocjenu ispravljeno.
29.3.2022: Portali Espreso, Novosti i Srbija danas ispravili su netačne navode u svojim člancima, te dobijaju i ocjenu ispravljeno.
29.4.2022: Portal Večernje novosti ispravio je netačne navode u svom članku te dobija i ocjenu ispravljeno.
11.11.2022: Portal Politika je ispravio netačne navode u svom članku te dobija i ocjenu ispravljeno.
16.11.2022: Portal Direktno (.hr) je ispravio netačne navode u svom članku te dobija i ocjenu ispravljeno.
15.12.2022: Portal Adria je ispravio netačne navode u svom članku te dobija i ocjenu ispravljeno.
27.3.2023. Portal Oslobođenje je ispravio netačne navode u jednom svom članku pa on dobija i ocjenu ispravljeno.
30.3.2023. Portal Hayat je ispravio netačne navode u svojim člancima pa oni dobijaju i ocjenu ispravljeno.
11.10.2023: Članak portala Pressek koji je ocijenjen u ovoj analizi naknadno je povezan sa analizom zbog tehničkih razloga.
8.5.2024: Portal Pink je ispravio netačne navode u dijelu svojih članaka te oni dobijaju i ocjenu ispravljeno.
(Raskrinkavanje.ba)