Foto: Pixabay
Turska novinska agencija Anadolu je 6. decembra ove godine izvijestila da su “iskopavanja u crkvi Svetog Nikole u turskom odmaralištu Antalija otkrila sarkofag od krečnjaka” koji bi “mogao otkriti nove detalje o grobu Sv. Nikole, inspiracije za Djeda Mraza”. O otkriću ovog sarkofaga u Antaliji pisali su i mediji na našem govornom području, kao i mediji u svijetu.
Dva dana kasnije, 8. decembra 2024. godine, na TikTok profilu Fakat Podcast objavljen je snimak u kojem neimenovani narator komentariše medijske izvještaje o iskopavanjima u Antaliji. Navodeći da su “znanstvenici i istraživači naišli, ni manje ni više, nego na grobnicu Svetog Nikole iliti Djeda Mraza“, narator propituje “da li je upravo riješen jedan od najvećih misterija u povijesti čovječanstva”. Snimak, koji traje tek nešto više od jedne minute, objavljen je uz opis u kojem se propituje da li je nađen “grob sante ili satane”. Narator u njemu, između ostalog, izgovara i sljedeće:
Međutim, koja je zapravo prava istina i koja je zapravo prava povijest i što se krije iza tog sinonima i termina Djeda Mraz, Sveti Nikola? Neki govore da je to sinonim za ono Santa Claus, kao da se, kad se okrenu ta slova, zapravo to znači Satan ili Satana. Znači da je to zapravo jedan od najgorih poganskih blagdana kojima je zapravo obmanuta cijela nacija i kojima su ljudi zapravo zavarani i zapravo na taj način su prevareni da vjeruju u nikog drugog nego samog Satanu.
(...)
Zašto neko želi da čovječanstvo vjeruje u Sotonu i koji je zapravo cilj ovog svega?
Foto: Screenshot/TikTok
Snimak je do vremena pisanja ove analize ostvario više od 200.000 pregleda na TikToku. Dijelio se i na Facebooku (1, 2.)
Kršćanski korijeni, moderna sekularna verzija
Uz naslov u kojem se propituje “da li bi sarkofag u turskoj Antaliji mogao sadržavati ostatke Svetog Nikole poznatog kao Djed Mraz”, portal Turkiye Daily objavio je detalje ovog otkrića, uključujući i razgovor s profesorom koji na spomenutoj lokaciji vodi projekat ovog iskopavanja.
Iskopavanje, koje vodi vanredni profesor Ebru Fatma Findik s Univerziteta Hatay Mustafa Kemal, dio je projekta “Naslijeđe za budućnost”, koji je pokrenulo Ministarstvo kulture i turizma. Najnovija iskopavanja, koja traju već dvije godine, otkrila su sarkofag napravljen od lokalnog krečnjaka. Vjeruje se da je sarkofag, dužine otprilike dva metra, djelimično zakopan 1,5 do dva metra ispod zemlje (...)
“Naša najveća nada je pronaći natpis na sarkofagu. To bi pomoglo da se razjasni sadržaj grobnice i omogućilo nam da utvrdimo tačan period iz kojeg datira”, naveo je Findik. Iako je poklopac sarkofaga otkopan, otkriven je samo mali dio grobne komore, a očekuje se da će daljnja iskopavanja u narednim mjesecima otkriti više detalja.
Članci objavljeni na portalima agencije Anadolu (AA) i Turkiye Daily opremljeni su fotografijama ove arheološke lokacije u Antaliji. Neke od ovih fotografija su u TikTok videu o “satani Deda Mrazu”.
Sveti Nikola je kršćanski svetac poštovan u istočnim i zapadnim crkvama. U današnje vrijeme tradicionalno je povezan s proslavom Božića, navodi na svojim stranicama Enciklopedija Britannica. Sveti Nikola jedan je od svetaca zaštitnika djece i pomoraca. Britannica navodi i da se zbog nedostataka bilo kakvih historijskih dokumenata, o postojanju i životu Svetog Nikole “ništa pouzdano ne može znati, osim da je u 4. vijeku vjerovatno bio biskup Myre (op.a. jednog od gradova antičke Likije u jugozapadnoj Turskoj)”.
Na istoj je stranici pojašnjena i veza između Svetog Nikole i figure Djeda Mraza – koji je u popularnoj kulturi širom svijeta poznat kao simbol božićnih i novogodišnjih praznika i prazničnog darivanja.
O “porijeklu” Djeda Mraza prošle je godine u opširnom članku pisao i magazin The Conversation. Uz navode da ima “korijene u kršćanstvu”, dodaju i da “porijeklo najomiljenijeg darovatelja na svijetu nadilazi vrijeme, kulturu i religiju”. U članku dalje pojašnjavaju i kako je u historiji i modernoj tradiciji došlo do “transformacije” lika Svetog Nikole u figuru koja je danas širom svijeta poznata kao Djed Mraz (eng. Santa Claus).
Metamorfoza Svetog Nikole u Djeda Mraza bio je postepen proces pod uticajem kulturnih i vjerskih promjena.
U Njemačkoj i Nizozemskoj tokom 17. vijeka počela je da se ukorjenjuje praksa darivanja u ime Svetog Nikole. Nizozemci/ke su ga nazvali/e “Sinterklaas” – izraz koji će na kraju evoluirati u engleski kolokvijalni “Santa Claus”. Ova transformacija prvo se dogodila u Njemačkoj, a kasnije se proširila na druge evropske zemlje (...).
Kroz vijekove transformacije, osnovne vrijednosti Svetog Nikole – velikodušnost, saosjećanje i radost darivanja – ostale su netaknute u liku Djeda Mraza. Prešao je put od poštovanog kršćanskog sveca do voljene sekularne ikone.
Dakle, lik Djeda Mraza jeste donekle zasnovan na liku Svetog Nikole, ali danas, u suštini, ne predstavlja vjersku figuru. Na stranici Learn Religions navodi se da je Djed Mraz “amalgam malo kršćanstva, malo pretkršćanskog paganizma i jako puno modernog, sekularnog kreiranja mitova”. Iako u javnosti postoje debate oko kršćanske, odnosno religiozne simbolike Djeda Mraza, njegov je lik, u suštini, većinom produkt modernog doba i nije vezan za religiju.
“Skrivene satanističke poruke” u popularnoj kulturi
Ime Santa Claus, koje se koristi na engleskom govornom području, ima korijene u nizozemskoj verzije imena Svetog Nikole – Sinterklaas. U ovom kontekstu, “santa” znači “sveti” i suprotno tvrdnjama u viralnom TikTok snimku, ne nosi nikakvo skriveno značenje.
Činjenica da se riječ “santa” sastoji od istih slova kao i riječ “satan” (eng. za satanu) iskorištena je, dakle, za tvrdnju da Djed Mraz zapravo simbolizuje satanu. Implikacije da je Djed Mraz namjerno plasirana obmana kako bi “ljudi zapravo vjerovali u nikog drugog nego samog satanu”, u suštini, spadaju u raširenu teoriju zavjere o elitama ili establišmentu koji promiče satanizam kroz prikazivanje skrivenih satanističkih poruka i simbola u popularnoj kulturi. Prema pristalicama ove teorije zavjere, ove poruke trebaju podsvjesno uticati na ljude da “poštuju” i “slijede” satanu, oličenje zla u brojnim svjetskim religijama.
Pristalice ove teorije zavjere vjeruju da se “satanističke poruke” u javnost plasiraju putem filmova, TV serija i sportskih i drugih javnih događaja. Raskrinkavanje je o ovakvim tvrdnjama pisalo u više navrata. Naprimjer, bavili smo se netačnim tvrdnjama o “satanističkoj simbolici” na ceremoniji otvaranja Olimpijskih igara u Parizu iz jula i augusta ove godine (1, 2, 3).
U teorijama zavjere o “skrivenim satanističkim porukama” često se kao argument koristi zabrinutost za djecu koja su navodno izložena takvim sadržajima. O netačnim navodima da “satanisti” kontrolišu velike kompanije koje prave zabavne sadržaje za djecu, poput Nickelodeona, Disneyja i Cartoon Networka, i koriste ih za “podsvjesno programiranje” djece pisali smo u analizi iz januara ove godine.
Tvrdnje da kompanija Disney u svojoj TV seriji The Santa Clauses “ohrabruje djecu da istražuju satanizam” širile su se 2022. godine na engleskom govornom području. Ove tvrdnje također su bile zasnovane na sličnosti riječi “santa” i “satan”. Ocijenivši ih neosnovanima, platforma USA Today u svojoj je analizi ovih manipulativnih tvrdnji navela da se u “seriji koja se označava kao komična” radi o sceni odigranoj u svrhu komedije, a ne o namjernoj promociji imena i lika satane. O netačnim tvrdnjama da ova serija kompanije Disney “promoviše satanističku agendu” iste je godine pisala i platforma za provjeru činjenica Full Fact.
Shodno navedenom, tvrdnju da je Djed Mraz, ili Santa Claus, konstrukt čija je svrha da “prevari ljude da vjeruju u satanu” ocjenjujemo kao teoriju zavjere.
(Raskrinkavanje.ba)