Naš partnerski portal za provjeru činjenica, Raskrikavanje iz Srbije, 24.12. objavio je analizu tekstova objavljenih u Večernjim novostima. U analizi Raskrikavanja se navodi:
Teorija da su napade na civile na pijaci Markale 1994. i 1995. u Sarajevu izveli Bošnjaci ima svoje sledbenike već 25 godina. Upravo tu teoriju poslednja dva dana Večernje novosti dokazuju navodnim procurilim dokumentom švajcarske obaveštajne službe.
Večernje novosti su 23. decembra objavile članak o navodnom materijalu “Švajcarske federalne obaveštajne službe” koji, prema tvrdnjama ovog lista, osporava “zvanične verzije o okolnostima pod kojima se odvijao rat u bivšoj Jugoslaviji”:
Al Kaida je stvorena da uništi Ruse i Srbe, prevare na Markalama i u Siriji potpuno identične: Novi izveštaj švajcarskih obaveštajaca o devedesetim
RAT u Jugoslaviji devedesetih godina imao je za cilj uspostavljanje novog odnosa snaga u Jugoistočnoj Evropi posle okončanja Hladnog rata. SAD su, u tu svrhu, koristile iste one milicije, odnosno, paravojne snage, uz pomoć kojih su prethodno u Avganistanu, ratovale sa Sovjetskim Savezom, a koje će kasnije poneti ime islamističke terorističke grupe Al Kaida. Na istim temeljima su se kasnije razvile i ostale terorističke organizacije militantnih muslimana, kao što je Islamska država. Ovo se, između ostalog, iznosi u materijalu Švajcarske federalne obaveštajne službe, koji je upravo dospeo na svetlo dana. Navodi se da su politička i medijska propaganda, kao okvir za plansko rasparčavanje Jugoslavije, u međuvremenu, dobro istražene.
(...) U materijalu na koji Vimer ukazuje, navodi se spisak propagandnih primera, kojima su mediji stvarali okvir za rat u Jugoslaviji i kojima su tako duboko uticali na javno mnjenje o suštini i karakteru tog sukoba. "Srpski logor smrti Trnopolje" (1992. godine), jedan je od najpoznatijih primera.
(...) Što se Srebrenice tiče, čak se i Filip Korvin, najviši civilni predstavnik UN u Bosni tokom rata, kasnije usprotivio zvaničnoj verziji događaja. Američki politikolog Edvard Herman i bivši oficir CIA, Robert Ber, koji je u to vreme "držao" jugoslovensku teritoriju, govorili su o Srebrenici kao o prevari, podseća Vimer.
Ovaj članak su prenijeli portali poput Radio televizije Vojvodine, Nezavisnih novina, Dnevnog Avaza, B92, Kurira, Informera i drugih.
Drugi članak, objavljen 24. decembra pod naslovom “Probija se istina o Markalama: Izveštaj švajcarskih obaveštajaca potvrđuje da su brojni događaji tokom rata u SFRJ bili izrežirani”, pozivajući se na iste “materijale Švajcarske federalne obaveštajne službe”, donosi manje-više iste tvrdnje, ovaj put sa fokusom na masakr na sarajevskoj pijaci Markale, te na logor Trnopolje:
ISTINA o izrežiranim masakrima na sarajevskoj pijaci Markale 1994. i 1995. godine, tokom rata u BiH, postepeno razgrće zapadnu medijsku propagandu ustrojenu zarad satanizacije Srba i sprovođenja ciljeva moćnih zapadnih država. U prilog tome ide i izveštaj Švajcarske obaveštajne službe, koji je objavljen u ponedeljak u "Novostima", a u kojem se navodi da su oficiri Ujedinjenih nacija zaključili da su masakr na pijaci nad sopstvenim stanovništvom počinile snage Armije BiH. Čak se objašnjava i da se takva akcija u ratnoj strategiji naziva "napad pod lažnom zastavom".
(...) U IZVEŠTAJU Švajcarske obaveštajne službe tvrdi se i da je zapadna propaganda značajno koristila i logor Trnopolje kod Prijedora za medijski rat protiv Srba. Bivši predsednik Saveza logoraša RS Branislav Dukić, za "Novosti", kaže da su Bošnjaci u svet 1992. godine poslali sliku o 25.000 muslimanskih logoraša, a prava istina je da je tamo bilo oko 670 ljudi.
Večernje novosti navode da je ove “obaveštajne podatke“ objavio “švajcarski portal” Swiss Propaganda Research, koji se pozvao na “tajni izvještaj švajcarske Federalne obaveštajne službe (FIS).”
Raskrikavanje je sa druge strane utvrdilo da se portal Swiss Propaganda Research ne poziva ni na jedan izvor, pa ni na “tajni dokument švajcarskih obaveštajaca“:
“Međutim, tekst „Propaganda u ratu u Jugoslaviji“ (Propaganda in the War on Yugoslavia) objavljen na ovom portalu je nepotpisan i jedan je u nizu tekstova koji šire teorije zavere. U njemu se ređa manje-više sve ono što navode i Večernje novosti - praktično se negiraju najveći ratni zločini srpske strane i predstavljaju se bez dokaza kao zapadna propaganda. Ipak, za razliku od Večernjih, ovaj portal se ne poziva ni na jedan izvor, pa ni na „tajni dokument švajcarskih obaveštajaca“ - piše Raskrikavanje.rs.
Kolege iz Srbije su kontaktirale švicarsku Federalnu obavještajnu službu (FIS), odakle su za Raskrikavanje rekli kako “nemaju veze s pomenutim tvrdnjama ni švajcarskog portala ni Večernjih novosti, koje im te navode pripisuju”.
„Izveštaj FIS-a koji je spomenut u tekstu (Večernjih novosti, prim. aut) ne postoji i stoga predstavlja lažnu vest. Demantujemo da je sadržaj ovih tekstova baziran na bilo kom obaveštajnom izveštaju i distanciramo se od njega“, navode iz švajcarske obaveštajne službe.
Dodaju i da im je Swiss Propaganda Research „poznat po sumnjivom izveštavanju“.
Raskrikavanje.rs kontaktiralo je i portal Swiss Propaganda Research, čiji su članak Večernje novosti predstavile kao “materijal Švajcarske federalne obaveštajne službe”.
Na upit Raskrikavanja iz uredništva ovog portala “negiraju da bilo šta tvrde, već samo prenose”, dok Večernje novosti na isti upit nisu odgovorile.
“Swiss Propaganda Research je nezavisna medijska istraživačka grupa koja nema nikakve veze sa obaveštajnim službama. Tekst samo prezentuje tuđe stavove, poput zvaničnika UN i drugih istraživača. Svaka druga tvrdnja je laž”, navode sa ovog portala bez impresuma, ne odgovarajući na pitanje ko je autor teksta i kako dokazuju da su svi ovi događaji samo “propaganda”.
Sadržaj njihovih drugih tekstova, međutim, ukazuje na to da je reč o portalu koji bez dokaza širi teorije zavere, a jedna od omiljenih tema im je sprega obaveštajnih službi, centara moći i medija, kao i cenzura i propaganda medija pri izveštavanju o geopolitici.
Na pitanje zašto su napisali da je izvor ovih “informacija” švajcarska obaveštajna služba, iz Večernjih novosti nisu odgovorili.
Na kraju svoje analize, Raskrikavanje.rs navodi činjenice koje ne idu u prilog teorijama i tvrdnjama objavljenim na anonimnom portalu, a koje su prenesene i predstavljene kao “materijal švajcarske obaveštajne službe” u medijima u regionu:
Zbog činjenice da ne postoje nikakvi “materijali švicarske obavještajne agencije” na koje se pozivaju Večernje novosti, oba članka ovog portala ocjenjujemo kao lažnu vijest. Svih gotovo 30 portala koji su prenijeli bilo koji od članaka sa Večernjih novosti, za isto su dobili ocjenu prenošenje lažne vijesti.
Također, svi portali, uključujući i Večernje novosti, dobijaju i ocjenu teorija zavjere, s obzirom da neutemeljene teorije sa anonimnog portala predstavljaju kao činjenice.
Napomena
22.01.2021: Nakon objave naše analize, portali Kurir i Espreso objavili su ispravke u člancima zbog čega dobijaju i ocjenu ispravljeno.
06.04.2023: Portal Mondo.rs je ispravio netačne navode u članku pa je članku dodana i ocjena Ispravljeno.
05.06.2023: Portal Mondo.ba je ispravio netačne navode u članku pa je članku dodana i ocjena Ispravljeno.
(Marija Vučić, Raskrinkavanje.rs / Emir Zulejhić, Raskrinkavanje.ba)
Haške presude
“Za granatiranje Sarajeva, između ostalog i za napad na sarajevsku pijacu Markale, pred sudom u Hagu osuđeni su na doživotne kazne zatvora nekadašnji predsjednik Republike Srpske Radovan Karadžić i komandant Sarajevsko-romanijskog korpusa Vojske Republike Srpske Stanislav Galić, a na doživotni zatvor je nepravosnažno osuđen i komandant VRS Ratko Mladić.U dva granatiranja Markala 1994. i 1995. godine ubijeno preko 100 civila i ranjeno preko 200, a srpska strana se sve vrijeme „branila“ time da je napad izvela Armija BiH kako bi isprovocirala NATO bombardovanje Republike Srpske koje je potom uslijedilo.Večernje novosti su, inače, veoma nacionalistički orijentisane i nije im prvi put da negiraju ratne zločine srpske strane. Između ostalog, kako je Raskrikavanje pisalo, dali su prostora reditelju Božidaru Zečeviću da kritikuje film o zločinima nad civilnim albanskim stanovništvom, što se zapravo svelo na negiranje zločina i postojanja masovnih grobnica na teritoriji Srbije, iako za to postoji mnoštvo dokaza.”