Foto:
Dvogodišnja Danka Ilić nestala je 26. marta u okolini Bora u Srbiji. Povodom ovog slučaja, prvi je put aktiviran sistem “Pronađi me” u toj zemlji kojim se javnost obavještava o nestanku djeteta i poziva da obavijesti policiju ako ima saznanja o slučaju. Sistem se neformalno naziva i “Amber alert” po istoimenom sistemu za uzbunjivanje u slučaju nestanka djeteta u Americi.
Nakon intenzivne potrage za nestalom djevojčicom u naseljima Banjsko Polje i Brestovačka Banja, a koja je, prema navodima Ministarstva unutrašnjih poslova Srbije, trajala 27 sati, pretraga terena obustavljena je 27. marta. MUP Srbije je kao razlog obustave pretrage u tom području naveo da “svi dosadašnji rezultati ukazuju da se devojčica ne nalazi na ovom području površine od oko 10 kvadratnih kilometara”.
Dodali su i da policija nastavlja intenzivan rad kako bi se utvrdile činjenice i okolnosti u vezi s nestankom Danke Ilić, što je bila i važeća informacija u vrijeme pisanja ove analize, kada je potraga za Dankom ušla u osmi dan.
Nakon prijavljenog nestanka dvogodišnje djevojčice, neki/e korisnici/e Facebooka podijelili/e su sliku sa tvrdnjama da je “Amber alert” zapravo način da se roditelji prisile da “čipiraju” djecu (1, 2, 3, 4, 5, 6).
Amber Alert sistem se uvodi, kako bi na finjaka roditelje "naterali" naravno dobroljno da čipiraju svoju decu, zbog njihove navodne sigurnosti. i bezbednosti To je krajnji cilj ovog sistema. Mic, po mic, i roditelji ce da čipuju svoju decu kao sto čipuju svoje pse, Živi bili pa videli. Uskoro. Doktori kradu decu iz porodilišta itd. i niko ih ne hapsi, eto koliko je eliti stalo do vaše dece.
Primjer jedne od takvih objava iz marta ove godine nalazi se na slici ispod.
Ipak, ove tvrdnje nisu nove i dijelile su se na Facebooku i u oktobru 2023. godine u formi statusa. Najranija takva objava koju smo pronašli datira od 30. novembra 2023.
Šta je “Amber alert”?
“Amber alert” je sistem ranog upozoravanja u slučajevima nestanka djece, uspostavljen 1996. godine u Sjedinjenim Američkim Državama nakon kidnapovanja i ubistva devetogodišnje Amber Hagerman iz Teksasa. Sistem je nazvan njoj u čast, a skraćenica je od punog imena sistema “America’s Missing: Broadcast Emergency Response”, navodi se na zvaničnoj stranici.
Na ovoj stranici navodi se i da je do kraja 2023. godine spašeno 1.186 djece kroz “Amber alert” u SAD-u, a 165 je spašeno zahvaljujući upozorenjima koja se primaju putem mobilnih telefona.
“Amber alert” u Americi funkcioniše tako što policija u slučaju nestanka djeteta aktivira sistem sa ciljem da što više ljudi vidi obavijest o nestanku. To podrazumijeva prekide televizijskog i radioprograma zbog obavještenja, SMS poruke, objave informacija o nestanku na internetu, ekranima bankomata, elektronskim znacima na autoputevima, digitalnim bilboardima i sličnim kanalima komunikacije.
Svrha ovog sistema jeste da se u što skorijem vremenu od momenta kad policijske strukture utvrde da su ispunjeni uslovi da se on aktivira što više ljudi obavijesti o tome šta se desilo. To uključuje informacije o tome kako izgleda dijete koje se vodi kao nestalo, gdje je viđeno posljednji put te drugi detalji koji mogu dovesti do značajnih tragova tokom potrage.
Sistem “Pronađi me” u Srbiji je uveden 25. oktobra 2023. U Hrvatskoj je ovakav sistem nazvan “Neno alarm” i pokrenut je 2022. godine.
Na zvaničnoj stranici sistema “Pronađi me” navedeno je da takvi sistemi funkcionišu u SAD-u, Belgiji, Češkoj, Francuskoj, Njemačkoj, Grčkoj, Malti, Irskoj, Poljskoj, Bugarskoj, Italiji, Nizozemskoj, Portugalu, Rumuniji, Španiji i Ujedinjenom Kraljevstvu.
Kako je navedeno na zvaničnoj stranici sistema “Pronađi me”, to je model širenja i objavljivanja informacija javnosti u specifičnim slučajevima nestale djece. Na stranici ovog sistema ističe se da “objave putem različitih medija – televizijskih i radio emisija, Interneta, SMS poruka, ekrana na bankomatima, autoputevima itd. mogu da dopru do građana koji će zapamtiti lice deteta i potencijalno ga uočiti ili imati validne informacije koje policiji mogu da pomognu u potrazi. Ključno je pozivati građane da sve potencijalno korisne informacije prijave policiji”.
Kriteriji koji su potrebni da bi se ovaj sistem pokrenuo su, kako se navodi na stranici, da se potraga vrši za maloljetnom osobom, da postoji potvrda policije da objava alarma neće ugroziti život djeteta ili da postoji sumnja da otmičar ima namjeru da povrijedi dijete. Definisana je i dostupnost osnovnih informacija o nestalom djetetu, kao i potvrda sumnje da nestanak ima potencijalno ugrožavajuće posljedice po život djeteta te da su nepoznate okolnosti nestanka.
Ovaj je sistem u SAD-u u nadležnosti Ministarstva pravde. U Srbiji je Ministarstvo informisanja i telekomunikacija u saradnji s Ministarstvom unutrašnjih poslova uspostavilo platformu “Pronađi me”, dok je u Hrvatskoj za sistem zaduženo Ministarstvo unutrašnjih poslova.
Čipovanje djece?
Tvrdnje da je sistem ranog upozoravanja u slučaju nestanka djeteta zapravo način da se roditelji “prisile” na dobrovoljno čipovanje djece nemaju nikakvo utemeljenje u stvarnosti. Kako je prethodno opisano, ovakvi sistemi temelje se na slanju obavještenja i informacija o nestanku djeteta putem različitih kanala masovne komunikacije te primanju informacija od pojedinaca/ki koji/e možda nešto znaju o slučaju.
Nijedan od ovih sistema u državama koje ih imaju ne zasniva se na traženju nestale djece putem čipova koji su im ugrađeni. Internet-pretraga ne daje rezultate koji bi potvrdili da je neki kredibilan izvor ili medij izvijestio da je neki od ovih sistema na bilo koji način povezan s nekim planom da se čipuju djeca ili da takvi planovi postoje.
Generalno govoreći, teorije zavjere o planovima “elite” da uspostave kontrolu stanovništva čipovanjem, koristeći se različitim sredstvima da postignu taj cilj, nisu rijetke. Raskrinkavanje je u brojnim analizama (1, 2, 3, 4, 5, 6,) pisalo o tome da ne postoje nikakvi dokazi koji bi ukazali na takve planove.
Neke od netačnih tvrdnji koje je Raskrinkavanje ranije provjeravalo uključuju i one da je u SAD-u usvojen zakon kojim se omogućava čipovanje ljudi, da se stvara svjetska vlada koja će kontrolisati novac preko čipova te da Evropska unija čipuje populaciju.
Teorije zavjere o čipovanju prilagođene su nakon početka imunizacije protiv Covid-19 navodima da vakcine protiv ove bolesti sadrže čipove, odnosno da je pandemija bila izmišljena ili iskorištena kao izgovor za ovakvu uspostavu kontrole (1, 2, 3).
Kako smo već naveli, analizirane objave o “Amber alert” sistemu dijelile su se na Facebooku u vrijeme kad je sistem “Pronađi me” uveden u Srbiji u novembru 2023. i kad je prvi put aktiviran zbog slučaja nestanka dvogodišnje Danke Ilić u martu 2024. Raskrinkavanje je u ranijoj analizi pisalo o dezinformacijama o ovom slučaju, objavljenim na portalu Glas javnosti. U tri članka na ovom portalu objavljeno je da je djevojčica pronađena “živa i zdrava” iako su u to vrijeme policija i službe spašavanja u Srbiji i dalje provodile intenzivne pretrage terena u potrazi za njom.
Shodno navedenim činjenicama, tvrdnju da se “Amber alert” uvodi da bi se roditelji zapravo natjerali da čipuju djecu ocjenjujemo kao teoriju zavjere.
(Raskrinkavanje.ba)