Foto: Freepik
Na stranici koja imitira izgled online forme Svjetske zdravstvene organizacije 10. aprila 2023. godine objavljen je članak sa navodnim intervjuom u kom “glavni flebolog Srbije” Gabrijela Jovanović govori o problemu proširenih vena. Kao rješenje za probleme koje mogu izazvati proširene vene u članku se preporučuje “lijek” Varcosin. U članku je objavljena i fotografija na kojoj je navodno doktorica Jovanović.
Govoreći o ovom preparatu kao lijeku koji će “spasiti desetine hiljada života”, Jovanović navodno tvrdi:
Za razliku od mnogih drugih proizvoda, nije ga stvorila komercijalna farmaceutska kompanija, već naučne strukture. Kreiranje gela sprovela je interresorna grupa najboljih lekara i naučnih specijalista u Srbiji.
(...)
Gel su kreirale naučne strukture.A istraživački centar je takođe vlasnik formule leka.
U članku se, između ostalog, navodi i da je za nabavku Varcosina potrebno “da imate više od 30 godina” te se ističe da je proizvod sada dostupan uz velike popuste, potencijalno i do 100%. Mogućnost dobijanja popusta, navodi se, traje “do kraja dana”. Na kraju, za ostvarivanje popusta čitatelji/ke trebaju odabrati vrata, a iza različitih vrata navodno se nalazi različit iznos popusta. Nakon odabira vrata, dolazi se do forme za naručivanje proizvoda u kojoj čitatelji/ke navodno imaju deset minuta za naručivanje po promotivnoj cijeni.
Na istom linku povremeno se čitateljima/kama otvara i drugi, sličan članak, u kom “nezavisni hirurg i flebolog, počasni lekar, počasni naučnik Srbije, član Evropskog društva flebologa, član Upravnog odbora Udruženja flebologa, profesor i šef Medicinskog centra za savremenu flebologiju, dr Nikola Jocić” preporučuje isti proizvod.
Stranica imitira izgled informativnog portala, ali se ne vide nikakvo ime ili logo. U ovom članku se o Varcosinu govori na sličan način, ali se ne tvrdi da je u pitanju lijek. Navodi se da je “Srpski institut za vene” razvio Varcosin. Jocić u jednom od navodnih odgovora tvrdi da je u pitanju “jedinstveni patentirani razvoj naših naučnika” te ističe da nije u pitanju lijek, “već potpuno prirodan proizvod koji isključuje alergijsku reakciju i druge probleme koji mogu nastati tokom lečenja”. Na dnu ovog članka nalazi se “točak” sa popustima koji čitatelji/ke mogu zavrtjeti i dobiti određeni iznos popusta, a nakon toga se otvara obrazac za narudžbu.
Prema podacima alata kompanije Meta CrowdTangle, ovaj link je do vremena pisanja ove analize ostvario 189 interakcija na Facebooku.
Šta su činjenice?
Obje stranice sa intervjuima, koje se otvaraju klikom na isti link, nisu funkcionalne – na njima nije moguće otvoriti nijednu rubriku ili link. Klik na bilo šta na stranici čitatelje/ke vodi direktno do dijela stranice na kom mogu naručiti Varcosin. Stranica koja imitira izgled Svjetske zdravstvene organizacije na našem je jeziku, što nije slučaj sa originalnom stranicom ove organizacije. Pretraga lijeka Varcosin na zvaničnoj stranici SZO-a takođe ne daje rezultate koji bi ukazali da je ova organizacija ikada objavila bilo kakav sadržaj u kom govore o ovom proizvodu.
Gdje je i ko navodno razvio Varcosin?
U prvoj verziji članka koji sadrži navodni intervju sa Gabrijelom Jovanović tvrdi se da je “kreiranje gela sprovela interresorna grupa najboljih lekara i naučnih specijalista u Srbiji”, ali se ne precizira ko su pojedinci/ke koji/e su navodno radili/e na njegovom razvijanju. Sa druge strane, u drugoj verziji se tvrdi da je Varcosin razvio “Srpski institut za vene”. Pretraga pokazuje da institucija tog naziva zapravo ne postoji. Isto je i sa tvrdnjom da je grupa ljekara/ki i naučnih specijalista/kinja u Srbiji kreirala ovaj gel. Pretraga ne pokazuje bilo kakve izvještaje o takvim aktivnostima koji bi potvrdili postojanje takve grupe.
Ko su Gabrijela Jovanović i Nikola Jocić?
U prvoj verziji članka tvrdi se da u intervjuu Varcosin preporučuje Gabrijela Jovanović, predstavljena kao “glavni flebolog Srbije”, ali se ne precizira gdje je Jovanović navodno zaposlena. Pretraga tog imena i zanimanja flebolog ne daje rezultate koji bi ukazali na to da u regionu postoji poznata flebologinja tog imena. Obrnuta pretraga fotografije objavljene u članku pokazuje da je dostupna na Facebook stranici doktorice Natalie Aresvik, gdje se može pronaći još fotografija ove žene.
Slično je i sa Nikolom Jocićem, predstavljenim, između ostalog, kao “profesor i šef Medicinskog centra za savremenu flebologiju”. Pretraga tog imena i zanimanja flebolog ne daje rezultate koji bi potvrdili njegovo postojanje i kredibilitet. Isto je i sa pretragom njegovog imena i naziva institucije čiji je navodni šef. Obrnuta pretraga fotografije iz članka ne pokazuje da je na njoj Nikola Jocić. Štaviše, iz pretrage se vidi da je ista fotografija korištena u drugim sličnim člancima na drugim jezicima, uz druga imena navodnih doktora (1, 2).
Kako funkcionišu “izvlačenja” popusta?
U slučaju obje verzije članka, čitatelji/ke će uvijek dobiti navodnih 100% popusta na proizvod. Naime, koja god vrata da se odaberu te koliko god puta da se zavrti “točak” iz druge verzije članka, čitateljima/kama će se otvoriti formular za narudžbu proizvoda sa 100% popusta, to jeste, po cijeni od 0 KM. U formular je potrebno upisati ime i prezime, broj telefona i državu iz koje se proizvod naručuje. Datum do kog finalno važi popust uvijek je isti kao i datum otvaranja članka te će se svakodnevno mijenjati. Takođe, vrijeme od deset minuta koje je čitatelju/ki dato za naručivanje po cijeni od 0 KM ponovo će se pokrenuti svakim novim otvaranjem ili osvježavanjem članka.
Šta su proširene vene i kako se liječe?
Suprotno navodima iz prve verzije članka, Varcosin nije lijek. Ovaj preparat ne nalazi se na spisku lijekova koji imaju dozvolu za stavljanje u promet Agencije za lijekove BiH.
Proširene vene predstavljaju problem uvećanih i uvrnutih vena, koji često pogađa vene na nogama, navodi se na stranici medicinske institucije Mayo Clinic.
“Liječenje može uključivati mjere samopomoći ili procedure za zatvaranje ili uklanjanje vena koje sprovodi zdravstveni/a radnik/ca”, ističe se na ovoj stranici.
Tretman zavisi od pojedinca/ke i ozbiljnosti stanja, a može uključivati različite zahvate, nošenje kompresivnih čarapa i slično. Ipak, ne postoji lijek za proširene vene.
Raskrinkavanje je o sličnim primjerima izmišljenih intervjua u kojima se preporučuju i prodaju različiti preparati za liječenje niza bolesti i stanja pisalo u velikom broju analiza (1, 2, 3, 4, 5). Ova praksa ne samo da je prevara već može biti i opasna, budući da pojedinci/ke mogu odustati od naučno potvrđenih metoda liječenja bolesti i tako dodatno ugroziti zdravlje.
Shodno navedenom, izmišljene intervjue čija je jedina svrha prodaja preparata Varcosin ocjenjujemo kao lažnu vijest.
(Raskrinkavanje.ba)