Na Facebook profilu Azra Pašić II, 15.10.2021. godine objavljen je videosnimak televizijskog priloga na engleskom jeziku, u kojem se upoređuju smrtni slučajevi na Tajvanu nakon vakcine protiv Covid-19 sa smrtnim slučajevima uzrokovanim samim virusom. Videozapis, koji je titlovan na naš jezik, podijeljen je uz sljedeći opis:
Evo jedna neDNOvinarska objava iz Tajvana...kažu da je broj mrtvih čija je smrt uzrokovana vakcinom protiv Covida veća od broja umrlih od Clownvida 😁 kako to, kako to 🙃
U videozapisu se govori o tome da je broj smrtnih slučajeva nakon vakcinacije protiv Covid-19 premašio ukupan broj umrlih od te bolesti na Tajvanu. Međutim, pored toga što je u samoj objavi navedeno da su u pitanju smrti “uzrokovane vakcinom protiv Covida” i u netačnom prevodu u titlovima nalazi se sintagma “smrt od vakcinacije”.
U Tajvanu broj ljudi koji su umrli nakon Covid vakcinacije, prelazi broj umrlih od virusa. Tajvanske zdravstvene vlasti kažu, od ponedjeljka, da je smrt od vakcinacije dostigla brojku od 865 dok je od virusa umrlo 845. Vakcine koje su ponuđene u Tajvanu su Astrazeneca, Moderna, Pfizer biontech i tajvansku vakcinu MVC.
Iako je u prilogu rečeno da su se smrti desile “nakon vakcinacije”, te riječi su pogrešno prevedene kao “od vakcinacije”.
Do kraja ovog 35 sekundi dugog videosnimka, u titlovima se nalazi i pravilno prevedena izjava voditeljke Tiffany Meier koja je rekla da je od 865 smrtnih slučajeva “nakon vakcinacije”, njih preko 600 bilo “od AstraZenece” te “200 nakon Moderna vakcine”.
Od 865 smrti nakon vakcinacije, preko 600 ih je od Astrazenece i gotovo 200 nakon Moderna vakcine.
Ovaj videosnimak, popraćen tvrdnjom da je na Tajvanu više umrlih “od vakcine” nego od virusa, pronašli smo u još šest objava na profilima i grupama na Facebooku.
Koristeći videosnimak s profila Azra Pašić II kao osnovu, portal Transformacija svijesti je već 15.10. objavio članak sa sljedećim naslovom:
TAJVAN: broj ljudi koji su umrli nakon cijepljenja protiv COVID-19 premašio broj umrlih od samog virusa
Iako u naslovu nije bilo tvrdnji da su se navedeni smrtni slučajevi desili “od” odnosno “zbog” vakcine, to nije bio slučaj s tekstom. Već na njegovom samom početku govori se o tome da je na Tajvanu više ljudi umrlo “od vakcine” nego od Covid-19
NTD, globalna televizijska mreža sa sjedištem u New Yorku, trinaestog ovog mjeseca objavila je kako je u Tajvanu više ljudi umrlo od covid cjepiva nego li je umrlo od covida-19.
Naime, Tajvanske zdravstvene vlasti objavile su u ponedjeljak kako je broj smrti od cjepiva dostigao brojku od 865 umrlih, dok je od virusa prema službenim podacima umrlo 845 ljudi.
Članke s ovim tvrdnjama objavili su Borba za veru (16.10), Srbin info (17.10.) i Nulta tačka (17.10).
Šta su činjenice?
Videosnimak je prvobitno objavljen 13.10.2021. na stranici televizije NTD. Riječ je o snimku iz emisije China in focus, a objavljen je uz kratki tekst naslovljen ovako:
More Die After Vaccination Than From COVID-19 in Taiwan
Više umire nakon vakcinacije nego od Covid-19 na Tajvanu
Dakle, nije tačna tvrdnja da je ova televizija objavila kako je na Tajvanu “više ljudi umrlo od covid cjepiva nego li je umrlo od covida-19”.
Konstrukcija “umrli nakon vakcinacije protiv Covid-19” ne znači isto što i “umrli od vakcine protiv ove bolesti”. U potonjem slučaju tvrdi se da je smrtni ishod nastupio kao posljedica vakcine, što je u slučaju Tajvana netačno.
Naime, podaci na koje se pozivaju analizirani videozapis i članci prikupljeni su u sklopu VAERS sistema praćenja nuspojava i neželjenih događaja nakon vakcinacije protiv Covid-19. Tajvanskim VAERS sistemom upravlja Administracija za hranu i lijekove u toj zemlji (Taiwan Food and Drug Administration).
Sistem praćenja s istim imenom postoji i u Sjedinjenim Američkim Državama, ali i u Evropskoj uniji pod nazivom Eudravigilance. Ove decentralizovane baze podataka, u koje svako može da prijavi neželjenu reakciju nakon vakcine i drugih lijekova, često su na meti antivakcinacijskih aktivista/ica.
Kako bi podržali/e narativ da su vakcine opasne po život, ovi aktivisti/ce se manipulativno koriste podacima iz navedenih sistema, čiji je cilj uspostavljanja bio osiguravanje potpune transparentnosti u praćenju neželjenih reakcija nakon vakcinacije protiv Covid-19. O zloupotrebama podataka iz ovih sistema pisali smo u više analiza (1, 2, 3, 4, 5).
Izvještaj s podacima o neželjenim događajima vakcine u Tajvanu objavljen je 11.10.2021. godine i pokriva period od 22.3.2021. pa sve do njegove objave. Na osnovu automatskog prevoda s kineskog jezika, iz uvoda izvještaja već je jasno da su se zabilježeni neželjeni slučajevi, uključujući i smrtne ishode, desili nakon vakcinacije protiv Covid-19, ali da to ne znači da su oni uzrokovani vakcinom.
Ovi prijavljeni događaji desili su se nakon vakcinacije u vremenskom slijedu, ali ne znače da su uzrokovani vakcinacijom. Sistem obavještavanja o neželjenim događajima vakcine (VAERS) je pasivni sistem praćenja, broj neželjenih događaja sam po sebi ne može se objasniti niti koristiti za izvlačenje zaključaka o postojanju, ozbiljnosti ili učestalosti problema vezanih za vakcinu i treba ih objasniti u kontekstu drugih naučnih informacija.
Iz tabele s podacima iz izvještaja može se iščitati da je ukupan broj prijavljenih smrtnih slučajeva nakon vakcinacije jednom od četiri vakcine dostupne u Tajvanu (AstraZeneca, Moderna, Pfizer i MVC) iznosio 865. Nakon vakcinacije AstraZeneca vakcinom, preminule su 562 osobe; nakon Moderna vakcine 184; poslije MVC vakcine 26, a poslije Pfizer vakcine tri osobe.
Slika: Tabela iz izvještaja o neželjenim događajima nakon vakcinacije protiv Covid-19 na Tajvanu. Označene vrijednosti su prijavljeni smrtni slučajevi nakon imunizacije dostupnim vakcinama u toj zemlji
Na dan kada je izvještaj objavljen, na Tajvanu je bilo zabilježeno 846 smrtnih slučajeva od Covid-19 od početka pandemije, pa otuda poređenje televizije NTD da je “više osoba preminulo nakon vakcinacije, nego od samog virusa”. No, ovakvo poređenje je obmanjujuće, s obzirom na to da se upoređuje prijavljeni broj umrlih osoba nakon vakcinacije sa smrtnim slučajevima od Covid-19.
U jednoj rečenici, voditeljka je upotrijebila izraz “umrli od AstraZenece”, govoreći zapravo o smrtnim slučajevima koji su nastupili nakon imunizacije ovom vakcinom. Prema tome, veoma je lako izvesti pogrešan zaključak da postoji uzročna veza između smrti i vakcina, što ipak nije slučaj.
Ponovo, zahvaljujući automatskom prevodu s kineskog jezika, iz izvještaja se može iščitati da je broj smrtnih slučajeva nakon vakcinacije u granicama očekivanog, te da tajvanski CDC nije razmatrao mjere koje bi se u slučaju zabrinutosti oko sigurnosti vakcina trebale poduzimati.
Osim toga, broj prijavljenih smrtnih slučajeva (reported value) muškaraca i žena svih starosnih dobi nije veći od broja očekivanih smrti (background expected value). Na osnovu rezultata procjene trenutnih podataka o neželjenim događajima vakcine, nisu primijećeni nikakvi sigurnosni problemi koji bi trebali rezultirati u poduzimanju hitnih mjera.
Raskrinkavanjem identičnih navoda bavio se naš partnerski portal Raskrinkavanje.me te portal AFP Provera činejnica.
Shodno navedenom, tvrdnju da je na Tajvanu više osoba preminulo od vakcine protiv Covid-19 nego od same te bolesti ocjenjujemo kao dezinformaciju i manipulisanje činjenicama.
(Amar Karađuz i Emir Zulejhić, Raskrinkavanje.ba)