Foto: Raskrinkavanje.ba
Vjerovanje da “kiselost” ili povišena pH vrijednost organizma uzrokuje oboljenja i da se tijelo može “alkalizovati” ishranom kako bi se spriječila ili čak izliječila neka bolest rašireno je u pseudonaučnim krugovima na društvenim mrežama, a tvrdnje inspirisane ovim vjerovanjem objavljuju se i na pojedinim portalima.
U 2024. godini, na portalima su objavljena 23 članka s tvrdnjama da je “kiselost organizma” uzrok ”najtežih bolesti” i savjetima kako ga “alkalizovati” (primjeri ovdje i ovdje). U ovim člancima navedeno je da doktor Dragan Ivanov za “alkalizaciju” organizma preporučuje ispijanje soka od limuna koji je zaslađen medom.
Do vremena objave ove analize portali Ukusna hrana, Nezavisni portal, USK vijesti i Zdravlje svaki dan obrisali su ove članke.
Članak s izjavama doktora Ivanova izvorno je objavljen 11. decembra 2022. godine na portalu Radio-televizije Srbije (RTS) pod naslovom “Kako ishranom postići baznost organizma i da li ulogu u tome ima post”. U članku su citirane izjave koje je Ivanov, predstavljen kao specijalista interne medicine, dao u emisiji “RTS ordinacija”. Emisija je objavljena na YouTube nalogu ovog medija 11. decembra 2022. godine.
Ivanov je za RTS rekao da su rafinisane namirnice uzrok povećanja kiselosti organizma, što dovodi do određenih zdravstvenih rizika. Potom se osvrnuo na sodu bikarbonu, za koju je istakao da “nije pravi izbor za alkalizaciju”. Preporučio je druge dvije namirnice koje, prema njegovim riječima, imaju “bazan efekt na naš organizam”. O tome je izjavio sljedeće:
(...) Ako hoćemo nekim napitkom da alkalizujemo naš organizam onda treba da pijemo sok od limuna i da ga zasladimo medom. I limun i med imaju pozitivan bazan efekat na naš organizam“, istakao je internista. (...)
Doktor napominje da su životinjski nutrijenti najveći nutritienti koji zakišeljavaju krv i da kada životinjski proteini uđu u organizam dobije se "metaboličko smeće" koje je izuzetno kiselo i koje zakišeljava organizam.
Uz preporuku ishrane bazirane na povrću i autofagiji, specijalnom režimu prehrane, on je govorio i o “alkalnoj” ishrani. Prema njegovim riječima, potreban je balans između “alkalne” ishrane i one koja je kisela.
Dr Ivanov je istakao da ishrana ne treba da bude bazirana isključivo na konzumiranju alkalne hrane, već da oko 75 odsto treba da bude alkalno, a oko 25 odsto treba da bude hrana koja ima kisele metaboličke produkte. Kao i da je cilj ovakve ishrane postizanje balansa između baza i kiselina u našem organizmu.
Srbijanski tabloid Alo prenio je članak RTS-a 12. decembra 2022. godine, ali ga je opremio drugačijim naslovom:
U KISELOM ORGANIZMU NASTAJU I NAJTEŽE BOLESTI Doktor Ivanov otkrio kako sa 4 badema zalečiti želudac, a evo šta je rekao o sodi bikarboni
Članci s preporukom doktora Ivanova da se sokom od limuna i meda “alkalizuje” organizam u decembru 2022. i opremljeni naslovom s tvrdnjom da “u kiselom organizmu nastaju najteže bolesti” objavljeni su na još pet portala (1, 2, 3, 4, 5). U 2023. godini, ove tvrdnje objavljene su u još 22 članka i u još 23 ove godine.
Na Facebooku se u junu, julu i avgustu ove godine dijelila i slika na kojoj je doktor Ivanov i natpis s tvrdnjom da “u kiselom organizmu nastaju i najteže bolesti” (1, 2, 3). U komentarima ispod ovih objava nalaze se linkovi koji vode na neke od pomenutih članaka.
Foto: Screenshot/Facebook
Mit o alkalnoj ishrani
Tačnost tvrdnji o “kiselosti” organizma, odnosno tome da povišena pH vrijednost uzrokuje oboljenja i “alkalnoj ishrani” koja to “ispravlja”, Raskrinkavanje je provjeravalo u nekoliko analiza (1, 2, 3, 4).
Skraćenica “pH” označava “Potential of Hydrogen” (eng. potencijal hidrogena) i predstavlja mjeru kiselosti vodenih otopina. Skala pH vrijednosti ide od 0 do 14, a 7 je neutralna vrijednost. Otopina koja ima vrijednost ispod 7 je kisela. Baze imaju vrijednost iznad 7.
U ranijim analizama pisali smo o nedostatku dokaza da se hranom tijelo može “alkalizovati” i tako izliječiti od bolesti. Tvrdnje o “kiselosti organizma” analizirali su i brojni drugi fact-checking portali, agencije, ali i naučne institucije, sa zaključkom da je riječ o pseudonauci, jer hrana ne može promijeniti pH vrijednost organizma.
U analizi netačnih tvrdnji da “alkalna ishrana” može zaustaviti infekciju virusom SARS-CoV-2, objavljenoj 2020. godine, citirali smo činjenice o “alkalizaciji” koje je objavio Snopes i koje nedvosmisleno ukazuju na to da je u pitanju samo mit.
Mogućnost da se “alkalizuje” nečije tijelo bila je popularna tvrdnja koju su promovisali/e naučnici/e u dvadesetim godinama prošlog stoljeća i koju danas promovišu trgovci/kinje suplementima i gurui zdravog života. Ali ukoliko ne patite od izvjesnog specifičnog i medicinski katastrofalnog stanja, kao što je metabolička acidoza, efektivno je nemoguće ishranom izmijeniti pH vrijednost ćelijskog okruženja koje čini razna tkiva u vašem tijelu, uključujući tkiva imunološkog sistema. Tijelo održava ta okruženja u strogo kontrolisanom rasponu: pH vrijednost između 7,36 i 7,44 u arterijama i oko 7,2 u međućelijskom prostoru. Jedina pH vrijednost u vašem tijelu koju možete promijeniti ishranom jeste pH vrijednost vašeg urina. Takva promjena neće pružiti medicinske prednosti u borbi protiv virusne infekcije.
Značajna promjena pH vrijednosti krvi, koja iznosi od 7,35 do 7,50, dovodi do stanja koja su opasna po život: metabolička acidoza (smanjena ph vrijednost) i metabolička alkaloza (povišena ph vrijednost). Detaljnije o ova dva stanja pročitajte u analizi Raskrinkavanja u kojoj je istaknuto i da se “pH vrijednost ljudskog organizma ne može bitno promijeniti bez ozbiljnih zdravstvenih posljedica”.
Kad je riječ o “alkalnoj prehrani”, odnosno režimu ishrane koji se ponajviše zasniva na unosu voća, orašastih plodova, mahunarki i povrća, u članku američkog portala o zdravlju Healthline iz 2023. godine navodi se da je takva ishrana korisna za opšte zdravlje. U istom članku naglašena je činjenica da takva ishrana ne pomaže u borbi protiv bolesti tako što bi uticala na pH vrijednosti u organizmu.
Opasnosti mita o “alkalizaciji”
Raširenost mita o “kiselosti organizma” kao uzroka bolesti i “alkalizacije” kao lijeka imala je i ozbiljne posljedice u stvarnom životu.
Vjerovanje da je njemački naučnik Otto Heinrich Warburg 1931. godine dobio Nobelovu nagradu jer je navodno otkrio da bazna sredina može uništiti ćelije raka popularizovano je na razne načine iako je činjenica da je Warburg nagradu dobio zbog otkrića “prirode i načina djelovanja respiratornog enzima”. O tome je Raskrinkavanje detaljno pisalo u analizi na linku ovdje.
Ovo vjerovanje bilo je osnova za “liječenje” raka sodom bikarbonom koje je praktikovao Tullio Simoncini. On je zbog te prakse izgubio ljekarsku dozvolu i na kraju je osuđen 2006. godine nakon smrti pacijenata/tica koje je “liječio” ubrizgavanjem vode i soda bikarbone. O njegovoj “terapiji” i tome kako je popularizovana u medijima pisali smo u analizi objavljenoj 2018. godine.
Shodno navedenim činjenicama, tvrdnje da hrana povećava kiselost organizma i da ta kiselost izaziva bolesti, te da se organizam može “alkalizovati” hranom ili napicima kao što je sok od limuna i meda, ocjenjujemo kao pseudonauku.
Napomena:
23.8.2024: Redakcije portala Mondo (.rs), Mondo (.me), Alo dostavile su nam izmijenjene verzije prvobitno objavljenih članaka koji su dopunjeni u skladu sa tačnim navodima, te su ocijenjeni i kao ispravljeno.
27.8.2024. Portal Espreso je ispravio netačne tvrdnje u članku, a članku je dodana i ocjena ispravljeno.
28.8.2024. redakcija portala Stil Kurir nam je dostavila izmijenjene verzije članaka iz 2022. i 2023. godine, kojima je dodata i ocjena ispravljeno.
4.9.2024. godine člancima portala Life style dome, Žena portal, Magazin dan dodata je ocjena ispravljeno nakon što su nas obavijestili o izmjenama.
9.9.2024. portali Dizajn i dom i Vaš magazin ispravili su netačne tvrdnje u člancima, a člancima je dodana i ocjena ispravljeno.
(Raskrinkavanje.ba)