Foto: Freepik.com
Na portalu Nulta tačka 19. marta 2023. godine objavljen je članak u kom se govori o smrtnim slučajevima od posljedica bolesti Covid-19 u Ujedinjenom Kraljevstvu. U naslovu se tvrdi da “FEKT-ČEKERI priznaju da vakcinisani čine 92% smrtnih slučajeva od COVID-a”. U članku se, između ostalog, tvrdi da je 92% smrti od Covid-19 u Ujedinjenom Kraljevstvu zabilježeno kod ljudi koji su “trostruko vakcinisani mRNA vakcinom”.
U neočekivanom preokretu događaja, proverači činjenica su bili primorani da priznaju da se zapanjujućih 92% svih smrtnih slučajeva povezanih sa Covidom u 2022. godini dogodilo kod ljudi koji su bili trostruko vakcinisani mRNA vakcinom.
U tekstu nije objašnjeno o kakvom se “priznanju” fact-checkera govori u naslovu niti se ono u samom tekstu više spominje. Iste tvrdnje objavljene su 20.3.2023. u članku portala Koreni.
Portal Nulta tačka objavio je slične navode i u članku 25.2.2023, pozivajući se na portal The Expose:
Vlada Ujedinjenog Kraljevstva je upravo tiho objavila novi tragični izveštaj, koji otkriva da su „potpuno vakcinisani“ ljudi činili zapanjujućih 92 procenta smrtnih slučajeva od Covida prošle godine.
(...)
„Ovo nisu brojke koje biste očekivali da vidite da li su injekcije COVID-19 zaista efikasne do 95% u prevenciji smrti, zar ne?“
Ovakve tvrdnje objavljene su 26.2.2023. na portalima Epoha, Sott i Braniteljski portal.
Odakle tvrdnje o 92% vakcinisanih u Covid-19 smrtnim slučajevima i šta one znače?
Članak o “priznanju” fact-checkera objavljen na portalu Nulta tačka prevod je članka koji je 19. marta 2023. objavljen na portalu NewsPunch na engleskom jeziku. Portal NewsPunch čest je izvor dezinformacija i teorija zavjere, o čijim je tvrdnjama Raskrinkavanje pisalo u više navrata (1, 2, 3, 4).
Navedene tvrdnje su još jedan primjer u kom se podaci o procentima smrti od Covid-19 među vakcinisanim stanovništvom predstavljaju manipulativno. Raskrinkavanje je o sličnim netačnim predstavljanjima statistika smrtnosti od Covid-19 pisalo u više navrata (1, 2). Kako je istaknuto, činjenica da je veći udio slučajeva smrti i hospitalizacije od Covid-19 kod vakcinisanih jednostavno se može povezati sa time da je vakcinu protiv Covid-19 primila većina stanovništva neke države.
To je slučaj i sa ovim, najnovijim primjerom zloupotrebe zvaničnih podataka o imunizaciji i smrtnosti od Covid-19, koja namjerno previđa faktore kao što su ukupni stepen procijepljenosti stanovništva te niz drugih faktora koji se uzimaju u obzir pri procjeni efikasnosti vakcinacije, kao što su vrijeme vakcinacije, učestalost teških oblika bolesti, hospitalizacija i smrtnih slučajeva u odnosu na starosne grupe i zdravstveno stanje pacijenata/kinja.
Prema podacima sa zvanične stranice Vlade Ujedinjenog Kraljevstva, koji su posljednji put ažurirani 16. marta 2023, u Engleskoj je 78,2% osoba starijih od 12 godina primilo makar jednu dozu vakcine protiv Covid-19, dok je tri doze primilo 59,3% stanovništva. Ukupno je 45.413.966 ljudi primilo makar jednu dozu vakcine protiv Covid-19.
Dakle, uzevši u obzir veoma visok stepen vakcinisanosti stanovništva, to jeste činjenicu da vakcinisane osobe čine značajnu većinu ukupnog stanovništva, očekivano je da će biti visok i njihov udio u smrtnim slučajevima od Covid-19, ali i u smrtnosti ukupno.
Potvrda da se radi o još jednom slučaju neadekvatnog predstavljanja podataka o smrtnosti vakcinisanih došla je i od glasnovornika/ce Kancelarije za nacionalnu statistiku (Office for National Statistics – ONS), kako je objavio Lead stories. ONS redovno objavljuje izvještaje o smrtnim slučajevima povezanim sa Covid-19, koji sadrže različite podatke o preminulima, uključujući i one o vakcinalnom statusu. Posljednji takav izvještaj dostupan u vrijeme pisanja ove analize objavljen je 21. februara 2023. godine pod nazivom “Smrtni slučajevi koji uključuju Covid-19 prema statusu vakcinacije, Engleska: smrtni slučajevi između 1. aprila 2021. i 31. decembra 2022.” U samom izvještaju navodi se i tumačenje koje je dao Vahé Nafilyan, statističar u ONS-u, koji je istakao da pojedinci/ke “koji su primili/e najmanje treću dozu ili booster vakcinu protiv Covid-19 od septembra 2021. imaju manju vjerovatnoću za umiranje od Covid-19 u poređenju sa ljudima koji nisu vakcinisani”.
Šta zaista stoji u zvaničnim statistikama?
Članci portala NewsPunch i The Expose evidentno se pozivaju na navedeni ONS-ov izvještaj i koriste njegove podatke. Sam izvještaj obuhvata period od 21 mjeseca – od 1. aprila 2021. do 31. decembra 2022. godine – dok se u člancima govori samo o podacima za 2022. godinu.
Kako bismo provjerili tvrdnje iznesene u ovim člancima, iz tabele br. 1 ONS-ovog izvještaja izdvojili smo samo podatke za 2022. godinu, koje možete pronaći u tabeli na ovom linku.
Kada se dostupni podaci filtriraju samo za 2022. godinu, vidi se da ukupan broj smrti od Covid-19 iznosi 28.041. Od ovog broja, 2.273 čine nevakcinisani, a preostalih 25.768 čine vakcinisani makar jednom dozom – u tabeli označeni sa “ever vaccinated” (ikada vakcinisani), što uključuje svakoga ko je u bilo kom trenutku primio barem 1 dozu vakcine, bez obzira na dalje doze. Vakcinisanih sa najmanje tri doze bilo je 22.361
Procentualno, udio “ikada vakcinisanih” u ukupnom broju smrtnih slučajeva povezanih sa Covid-19 iznosi 91,89%. Trostruko vakcinisani su, pak, zastupljeni u značajno manjem procentu i čine 79,74% smrtnih slučajeva povezanih sa Covid-19.
Nadalje, izvještaj ONS-a u obzir uzima sve vakcinisane protiv Covid-19, bez obzira na to koju vakcinu su primili, te se iz dostupnih podataka ne može zaključiti koliki je udio preminulih primio mRNA vakcinu. U Ujedinjenom Kraljevstvu trenutno su dostupne vakcine protiv Covid-19 proizvođača Moderna, Pfizer i Novavax. Vakcine Moderna i Pfizer počivaju na mRNA tehnologiji, ali je Novavax vakcina proteinski adjuvans, a ne mRNA. Pored ovih vakcina, u UK je dato i oko 50 miliona doza vakcine AstraZeneca, koja takođe nije zasnovana na mRNA tehnologiji. Sve ove doze i vakcine uračunate su u podatke na koje se pozivaju članci NewsPunch i The Expose, pogrešno ih predstavljajući kao statistiku samo o mRNA vakcinama.
Procenat od 92% koji se spominje u ovim člancima, dakle, nije udio “trostruko vakcinisanih mRNA vakcinom”, već ukupno vakcinisanih u ukupnom broju smrtnih slučajeva u 2022. Ako se, pak, pogleda cjelokupan izvještaj ONS-a za period od 21 mjeseca, vidi se da je ukupni udio trostruko vakcinisanih još manji i iznosi oko 53% (23.862 od ukupno 45.191 preminulih).
Da li visok udio vakcinisanih u broju preminulih od Covid-19 znači da vakcine nisu efikasne?
U drugom spomenutom članku portala Nulta tačka navodi se tvrdnja da su “potpuno vakcinisani” činili 92 procenta svih smrti od Covid-19 te se to predstavlja kao dokaz za neefikasnost vakcina. O netačnom predstavljanju učinkovitosti vakcina protiv Covid-19 pisali smo više puta (1, 2), kao i o objavama portala The Expose, koji je i ovdje poslužio kao izvor netačnih tvrdnji (1, 2, 3).
U ovim se člancima precizira šta tačno znači da je neko “potpuno vakcinisan”, no, kako je već navedeno, visok udio vakcinisanih među preminulima od Covid-19 ne znači da vakcine nisu efikasne niti se spomenuti izvještaj ONS-a time uopšte bavio. Sama ova institucija navodi da su vakcine protiv Covid-19 pokazale visok stepen efikasnosti u sprečavanju hospitalizacije i smrti, dok se u spomenutom izvještaju pojašnjava da navedeni podaci “nisu mjera efikasnosti vakcina jer mnogi drugi faktori mogu uticati na stopu smrtnosti."
Dakle, u spomenutim člancima netačno se tvrdi da je izvještaj ONS-a pokazao da je 92% preminulih od Covid-19 u Ujedinjenom Kraljevstvu tokom 2022. bilo “trostruko vakcinisano mRNA vakcinom”. Udio onih koji su primili tri doze bilo koje vakcine, ne samo mRNA vakcina, iznosi oko 78%. Dodatno, suprotno tvrdnjama iz domaćih medija, visok udio vakcinisanih u statistici preminulih od Covid-19 ne znači da vakcine nisu efikasne.
Shodno činjenicama, tvrdnju da se u Ujedinjenom Kraljevstvu “92% svih smrtnih slučajeva povezanih sa Covidom u 2022. godini dogodilo kod ljudi koji su bili trostruko vakcinisani mRNA vakcinom”, prvi put objavljenu na portalu Nulta tačka, ocjenjujemo kao lažnu vijest. Druge objave iste tvrdnje ocjenjujemo kao prenošenje lažnih vijesti.
Naslove članaka u kojima se govori o “priznanju” fact-checkera, koje se u samim člancima ne spominje, ocjenjujemo i kao klikbejt.
Člancima u kojima se tvrdi da su “potpuno vakcinisani” činili 92% smrtnih slučajeva, te se to predstavlja kao svojevrsni dokaz da vakcine protiv Covid-19 nisu efikasne, dajemo ocjene dezinformacija i manipulisanje činjenicama.
(Raskrinkavanje.ba)