Klikbejti o Assangeu - Od hapšenja do smrtne kazne

Julian Assange, osnivač “Wikileaksa”, proteklih sedam godina proveo je u ambasadi Ekvadora u Londonu, gdje mu je pružen azil nakon što je Švedska za njim raspisala međunarodnu potjernicu zbog optužbi za seksualno nasilje. Nakon što je u Velikoj Britaniji pušten da se brani sa slobode 2010. godine, Assange je prekršio uslovni otpust zatraživši politički azil od Ekvadora u junu 2012, kada je postalo jasno da će biti izručen Švedskoj. Assange i njegovi advokati su tvrdili da je optužnica iz Švedske samo izgovor za njegovo izručenje Sjedinjenim Američkim Državama zbog objavljivanja povjerljivih dokumenata o ratovima u Iraku i Avganistanu, te video snimka koji prikazuje ubistva civila i dva Reutersova novinara 2007. godine u Iraku od strane američke vojske. Tokom godina se špekulisalo o tome da li je i kakva optužnica podignuta protiv Assangea u SAD-u, no o tome nisu postojale precizne zvanične informacije.

Švedska je 2017. godine povukla potjernicu jer, kako je navedeno, istragu i sudski proces nije bilo moguće zaključiti u odsustvu osumnjičenog. Assangeov “Wikileaks” se u međuvremenu ponovo našao u žiži javnosti kada je, uoči američkih predsjedničkih izbora 2016. godine, objavio email prepisku više osoba iz izbornog štaba Hillary Clinton i Demokatske partije, ubrzo postavši jedan od lajtmotiva izbone kampanje Donalda Trumpa, koji je više puta izjavio kako “obožava Wikileaks”. U julu 2018. godine, u SAD je podignuta optužnica protiv 12 oficira ruske vojne obavještajne službe (GRU), u kojoj se navodi da su “hakirali” servere Demokratske stranke i Wikileaksu dostavili mailove koje je objavio.

U petak, 11.4.2019, Ekvador je ukinuo politički azil Assangeu i dozvolio britanskoj policiji da ga uhapsi zbog kršenja uslovnog otpusta. Lenin Moreno, koji je predsjednik Ekvadora od 2017. godine, objavio je da je od Velike Britanije dobio garanciju da Assange “neće biti izručen državi u kojoj bi mogao biti izložen torturi ili smrtnoj kazni” (rizik od političkog progona ili smrtne kazne - koja i dalje postoji u SAD - bio je jedan od argumenata Assangeove odbrane u Velikoj Britaniji).

Istog dana, američko ministarstvo pravde je objavilo optužnicu protiv Assangea koja je bila “zapečaćena” godinu dana, te je najavljeno da će tražiti njegovo izručenje. Optužnica ga ne tereti za objavljivanje povjerljivih dokumenata, niti za “špijunažu” kako se ranije špekulisalo u vezi sa pomenutim rizikom od smrtne kazne, već za hakiranje kompjuterskih sistema američkog ministarstva odbrane - to jest, za pomaganje Chelsey Manning da “provali” lozinku kako bi preuzela dokumente koje je zatim dostavila Wikileaksu.

Istovremeno, advokatica jedne od dvije žena koje su optužile Assangea za silovanje i zlostavljanje, najavila je da bi njegov slučaj u Švedskoj mogao biti ponovo otvoren, što bi značilo da bi i ova država mogla ponovo tražiti njegovo izručenje. Assange je odmah nakon hapšenja izveden pred sud u Londonu, gdje je proglašen krivim za kršenje uslovnog otpusta 2012. godine.

Već i ova - vrlo skraćena i pojednostavljena - hronologija “slučaja Assange”, sama po sebi je dovoljna za “klikabilne” novinske naslove. No, kako to obično biva sa gorućim vijestima, počela je utrka medija ko će svojoj publici ponuditi najšokantniju verziju događaja. U tome su prednjačili mediji iz Srbije, koji su u prvi plan izbacili ničim potkrijepljenu tvrdnju da Assangea čeka smrtna kazna u SAD, a koja se uskoro proširila i po drugim medijima u regiji:

EVO ZAŠTO AMERIKA HOĆE DA SUDI ASANŽU: Preti mu SMRTNA KAZNA u SAD! Osnivač Vikiliksa pripremio VIDEO IZJAVU ZA JAVNOST koju će objaviti na internetu! (VIDEO) (Kurir)

Evo zašto Amerika hoće da osudi Asanža NA SMRT: Prva fotografija pokazuje da će on nastaviti da PRKOSI VLASTIMA (FOTO) (Blic)

EKSKLUZIVNI SNIMAK: ASANŽ JE UHAPŠEN DA BI BIO IZRUČEN SAD, A TAMO MU PRETI NAJGORA MOGUĆA KAZNA (Srpski Dnevnik, Webtribune)

Asanža čeka smrtna kazna? (Vesti online)

Asanž uhapšen po potjernici Amerike; "Vikiliks": Tamo mu prijeti najgora kazna (Antena M)

Većina ovakvih naslova pojavila se u trenutku kada je američka optužnica protiv Assangea već bila objavljena. U njoj je navedeno da se Assange tereti za neovlašten upad u kompjuterski sistem prema tačkama  A(1), A(2) i C(2)B-ii Zakona o kompjuterskoj prevari i zloupotrebi, za koje je propisana maksimalna kazna od pet godina zatvora. To je bilo poznato i medijima koji su svejedno odlučili da u svoje naslove istaknu “smrtnu kaznu”:

"U optužnici se navodi da je u martu 2010. Asanž učestvovao u zaveri s Čelsi Mening, bivšom obavještajnom analitičarkom u američkoj vojsci, kako bi joj pomogao u "razbijanju lozinki" kompjuterskog sisstema Ministarstva obrane SAD", stoji u saopštenu. Njemu preti pet godina zatvora, saopštilo je Ministarstvo pravde SAD.” (Kurir)

“Asanž se suočava se sa kaznom od najviše pet godina zatvora, navodi se u saopštenju američkog Ministarstva pravde, a prenosi Rojters. Asanžovi advokati su prethodno rekli da strahuju da bi Asanž mogao da bude osuđen i na smrtnu kaznu ukoliko bude izručen Americi gde bi tužilaštvo moglo da podigne i nove ozbiljnije optužbe.” (Blic)

Među onima koji su ovakve tvrdnje objavili prije informacije o optužnici, bio je i “Telegraf”, čiji članak su u narednih nekoliko sati prenijeli portali Avaz, 24h i Bišćani.

Ko je Džulijan Asanž i zašto se krio 7 godina? Genijalac koji je provalio u tajne baze, optužen za silovanje, bio je "mrtav čovek koji hoda"

Svih ovih godina skrivanja Asanžu je prijetila smrtna kazna, pa su ga mnogi prozvali mrtvim čovjekom koji hoda.
(...)
Prema ”New York Timesu”, Asanž je došao u Ekvadorsku ambasadu u Londonu 19. juna 2012. godine, nastojeći da izbjegne izručenje Švedskoj. (...) U članku se dalje navodi da ta odluka donosi mogućnost da se Asanž suoči s političkim progonom ili da bude poslat u SAD kako bi se suočio sa smrtnom kaznom – stavljajući dodatni pritisak na odnose između Ekvadora i Britanije i potičući odbijanje švedske vlade.

“Telegraf” je svoj senzacionalistički naslov bazirao na pogrešno prevedenom pasusu iz članka objavljenog 2012. godine u časopisu New York Times: originalni članak, objavljen 16.8.2012, zapravo je sadržao navod da se Ekvador u svojoj odluci da Assangeu pruži azil pozvao na mogućnost da bi Assange mogao da se “suoči s političkim progonom ili da bude poslat u SAD kako bi se suočio sa smrtnom kaznom”, što je izjavio tadašnji ministar spoljnih poslova Ekvadora Ricardo Patiño. U članku ne postojiTvrdnja da je mogućnost smrtne kazne stvorena odlukom o azilu.    

Kako je smrtna kazna ubrzo postala jedna od glavnih tema lokalnog izvještavanja o hapšenju Assangea, vijest o njegovom izvođenju pred sud u Londonu “uokvirena” je u sličnom maniru. Iako je maksimalna kazna za kršenje uslovnog otpusta godinu dana zatvora, ova je informacija prenesena sa naslovima koji navode na zaključak da je Assange bezmalo već osuđen na smrt:

Asanž već proglašen krivim! Preti mu SMRTNA KAZNA u SAD! (Dojc)
Sud: Asanž proglašen krivim, zaprećena maksimalna kazna (B92)
Sud: Asanž proglašen krivim, zaprijećena maksimalna kazna (VIDEO) (RTRS)

Pored poigravanja sa pričom o smrtnoj kazni, Assangeovo hapšenje poslužilo je i za standardne klikbejt naslove, poput ovog objavljenog na portalu Bh dijaspora:

Dok su ga hapsili Assange uzvikivao riječi koje su zaprepastile cijeli svijet!
(...)
Iako se nejasno čuje šta priča, u jednom momentu Assange je izgovorio ove riječi: “Morate se oduprijeti, možete se oduprijeti” (en. You must resist, you can resist).

Webtribune je jedan od svojih članaka naslovio:

Rusi otkrili po kojoj ceni je predsednik Ekvadora predao Asanža …

Sam članak ne donosi nikakvo “otkriće” ove vrste, već prenosi izjavu Margarite Simonjan, glavne urednice agencije „Rosija sevodnja“ (čiji je dio i “Sputnik Srbija) i televizije RT, koja glasi: „Predsednik Ekvadora koji je predao Asanža 16. aprila leti u SAD. Po kakvom kursu danas prodaju 30 srebrnjaka?“ Simonjan je, inače, citirana i od strane Sputnika, takođe insinuirajući da Assangeu prijeti smrtna kazna. Sputnik, koji je tokom dana objavio nekoliko desetina članaka o hapšenju, iskoristio ga je i za promociju svog radio programa uživo, koji se na stranici pojavio sa naslovom:

VESTI: Asanž ima keca u rukavu (video)

Sadržaj emisije, međutim nije otkrio ništa što već nisu prenijeli i drugi mediji, niti bilo šta što bi se moglo opisati kao “kec u rukavu”. Kao i u prethodnim slučajevima, radilo se o još jednom klikbejtu, koji su u prethodnih nekoliko dana često išli "ruku pod ruku" i sa dezinformacijama vezanim za hapšenje Juliana Assangea.

(Raskrinkavanje.ba)