Na Facebook profilu Paša Azrić, 17.12.2021 godine objavljen je videosnimak koji prikazuje ženu koja tvrdi da je supruga vikara u Engleskoj crkvi, te iznosi niz dezinformacija o navodnoj smrtnosti uzrokovanoj vakcinacijom protiv Covid-19. Snimak je objavljen uz opis:
Muž ove žene je vikar engleske crkve...pored toga poznaju sve pogrebnike u kraju...dalje možete pretpostaviti...
Originalni snimak je na engleskom, ali mu je naknadno dodat prevod na naš jezik. Prevedeni tekst na snimku glasi:
…kao što sam rekla, moj muž je vikar u engleskoj crkvi, i u vrhu pandemije bilo je veoma malo sahrana, samo nekoliko… ljudi nisu umirali i jedan od mojih osjećaja u vezi bolnica…bolnice su bile mrtve, bile su apsolutno prazne…mogla sam ući pravo u hitnu pomoć…bez problema….sada, od kada je počela implementacija va3ina imamo sahranu, za sahranom, za sahranom…mi znamo pogrebnike u ovom području…oni su progovorili… ono što sada ubija ljude su 💉💉💉 povrede/reakcije…možete to povezati ili ne ali to su srčani udari, moždani udari, krvni ugrušci, miokarditis upala srca…a kasnije će biti rak…moj muž dobija poziv za pozivom “možete li obaviti još jednu sahranu”...
Prema tvrdnjama žene sa snimka, broj sahrana koje su obavljane u Engleskoj crkvi u jeku pandemije je navodno bio znatno manji u poređenju sa periodom nakon početka procesa vakcinacije u ovoj zemlji. Nadalje, tvrdi da su u jeku pandemije bolnice bile “apsolutno prazne”. U ovom dijelu snimka umetnuti prevod na naš jezik nije autentičan, budući da se u dio u kojem žena sa snimka govori da je njen sin bio u bolnici prevodi kao “jedan od mojih osjećaja u vezi bolnica”.
Na snimku žena nabraja niz uzročnika smrti, kao što su srčani i moždani udari, za koje tvrdi da su uzrokovani vakcinacijom protiv Covid-19.
Snimak iz ove objave pregledalo je više od 10.000 korisnika/ca te je podijeljen više od 1.100 puta. Isti snimak pronašli smo objavljen na još pet Facebook profila i stranica.
Šta su činjenice?
Tvrdnja da je u Ujedinjenom Kraljevstvu u jeku pandemije bolesti Covid-19 bilo “veoma malo sahrana”, te da “ljudi nisu umirali”, nije tačna. Tvrdnjom da se nakon vakcinacije, za razliku od perioda prije nje, dešava “sahrana za sahranom” implicira se da je smrtnost bila manja prošle godine nego sada.
Kancelarija za nacionalnu statistiku (Office for National Statistics - ONS) koja registruje informacije iz Engleske i Walesa, ne iz cijelog Ujedinjenog Kraljevstva, zabilježila je 608.002 smrti tokom 2020. godine. Iz izvještaja, koji je objavljen 5. februara 2021. godine, jasno je da je ovo najveći registrovani broj smrtnih slučajeva najmanje od 1990. godine.
Vakcinacija protiv Covid-19 je u Ujedinjenom Kraljevstvu započela 8. decembra 2020. godine, kada je prva žena na svijetu primila vakcinu proizvođača Pfizer/BioNTech. Prema planu Covid-19 vakcinacije, koji je Ministarstvo zdravlja Ujedinjenog Kraljevstva objavilo 11. januara 2021. godine, do 15. februara 2021. godine prve doze vakcina su trebale biti omogućene prioritetnim grupama stanovništva, koje su uključivale osobe od 70 i više godina i klinički ugrožene pojedince/ke, te medicinske i socijalne radnike/ce na prvoj liniji. Do sada je, prema zvaničnim podacima vlade Ujedinjenog Kraljevstva, u vrijeme pisanja ove analize, prvu dozu vakcine primilo 51.498.034 osoba.
Podaci Kancelarije za nacionalnu statistiku za 2021. godinu sortirani su prema sedmicama. Od ukupno 48 sedmica 2021. godine za koje su podaci navedeni do sada, u njih 28 broj registrovanih smrti 2021. godine bio je veći u odnosu na 2020, dok je u njih 20 taj broj bio manji. Broj registrovanih smrtnih slučajeva do vremena pisanja ove analize, prema podacima ONS-a, u Ujedinjenom Kraljevstvu 2021. godine iznosi 540.079. Iako u ovim podacima nedostaju informacije za četiri posljednje sedmice 2021. godine, u odnosu na 608.002 smrti tokom 2020. godine koliko se navodi u izvještaju Kancelarije, ovaj broj je manji. Time je jasno da je tvrdnja da “ljudi nisu umirali”, te da je bilo “veoma malo sahrana” u jeku pandemije, netačna.
Prema podacima vlade Ujedinjenog Kraljevstva, od početka pandemije do vremena pisanja ove analize, 20. decembra 2021. godine, 615.331 Covid pacijenata/kinja primljeno je u bolnicu. Jasno je, dakle, i to da bolnice nisu “apsolutno prazne”.
Slika: coronavirus.data.gov.uk
Kako se iz prikaza broja pacijenata/kinja primljenih u bolnicu u Ujedinjenom Kraljevstvu, dostupnog na zvaničnoj stranici vlade UK-a, može vidjeti, broj hospitalizovanih jeste varirao. Ipak, ovaj prikaz pokazuje broj novih pacijenata/kinja primljenih u bolnicu, što ne znači da su oni/e primljeni/e ranije napuštali/e bolnice. Dakle, tvrdnja da su bolnice “bile apsolutno prazne” nije mogla biti utemeljena ni u jednom trenutku pandemije bolesti Covid-19. O netačnim tvrdnjama da su bolnice “prazne” Raskrinkavanje je pisalo u analizi iz aprila 2020. godine, koju možete pročitati ovdje.
Tvrdnjama o navodnom velikom broju smrti uzrokovanih vakcinacijom protiv Covid-19 Raskrinkavanje se bavilo u nizu analiza (1, 2, 3, 4). Kako se detaljno navodi u ranijim analizama Raskrinkavanja, ove tvrdnje uglavnom počivaju na manipulativnoj interpretaciji različitih sistema za prijavu neželjenih reakcija na medicinska sredstva, poput američkog VAERS-a i sistema Evropske unije EudraVigilance. Podaci uneseni u ove sisteme ne prolaze nikakve provjere te nije pouzdano da su prijavljene reakcije, uključujući i navodne smrti, zaista povezane sa vakcinama protiv Covid-19.
Navodno povećanje broja srčanih udara povezanih sa vakcinacijom najčešće se povezivalo sa sportistima/kinjama. O ovim tvrdnjama Raskrinkavanje je pisalo, između ostalog, u analizi iz novembra 2021. godine, koju možete pročitati ovdje. Kako se u ovoj analizi detaljno objašnjava, ovakve tvrdnje nemaju utemeljenje, te ne potiču od zvaničnih, kredibilnih izvora.
Dezinformacijama vezanim za slučajeve miokarditisa Raskrinkavanje se bavilo u analizi iz jula 2021. godine, koju možete pročitati ovdje. Kako se navodi, dok određeni rizici za određene skupine postoje, dezinformativne tvrdnje su uglavnom bazirane na nepotvrđenim podacima iz sistema VAERS, te su izvučene iz konteksta i neadekvatno predstavljene.
Tvrdnje o stvarnim rizicima od krvnih ugrušaka kod vakcinacije protiv Covid-19 Raskrinkavanje je također analiziralo u više navrata (1, 2). I u slučaju ovih tvrdnji, određeni rizik od pojave krvnih ugrušaka zaista se navodi u mogućim neželjenim reakcijama pojedinih vakcina protiv Covid-19, ali niti je riječ o svim vakcinama niti je taj rizik zaista visok onoliko koliko se predstavlja u pojedinim tvrdnjama.
Tvrdnji da je u jeku pandemije Covid-19 bilo “veoma malo sahrana”, te da je “ljudi nisu umirali”, prvi put objavljenu u snimku na Facebook profilu Paša Azrić, ocjenjujemo kao lažnu vijest. Sve druge objave iste tvrdnje dobijaju ocjenu prenošenje lažnih vijesti.
Tvrdnju da su “bolnice bile apsolutno prazne” ocjenjujemo kao dezinformaciju.
(Marija Ćosić i Emir Zulejhić, Raskrinkavanje.ba)