Foto: Raskrinkavanje.ba
Sve izraženija kriza i političke tenzije u Bosni i Hercegovine, koje su dodatno potpaljene pozivima na odcjepljenje entiteta i potencijalne nemire, doprinijela je širenju izmišljenih, ratno-huškačkih tvrdnji. Falsifikovani dokument o zatvaranju granica i pozivu muškarcima da preuzmu oružje “za odbranu domovine” proširio se društvenim mrežama 25. aprila ove godine, a njegova osnovna svrha je izazivanje straha. Brojne institucije, mediji i korisnici/e društvenih mreža reagovali su na objave falsifikovanog dokumenta, a detalje čitajte u analizi ispod.
Lažni “poziv na oružje” i širenje straha od rata
Rezolucija koja bi osudila negiranje genocida u Srebrenici i o kojoj bi Generalna skupština UN-a trebala glasati početkom maja ove godine, bila je jedan od povoda trenutne političke krize u zemlji i regiji. U medijima su navodi o njenom nacrtu i izglasavanju popraćeni negiranjem kvalifikacije ovog zločina.
Rezolucija o Srebrenici u UN-u povod za novi val negiranja genocida u medijima
Kreatori sadržaja na YouTube kanalu Crna Hronika TV koriste vještačku inteligenciju, tačnije “AI voditeljku” koja čita izmišljene vijesti o aktuelnim temama. U tekstu ispod bavili smo se primjerima neistinitih vijesti o slučaju nestanka i ubistva djevojčice Danke Ilić u Srbiji.
Crna Hronika TV: Vještačkom inteligencijom i dezinformacijama do gledatelja
Ovu temu smo predstavili i u storyju koji možete pogledati ovdje.
Pseudonaučne tvrdnjama smo se bavili i ove sedmice. Tvrdnje da je bosiljak prirodni antibiotik koji se koristi za liječenje dijabetesa, astme, impotencije, neplodnosti, alergije i drugih bolesti i stanja objavljuju se na portalima godinama. Uprkos potencijalnim pozitivnim dejstvima ove biljke na ljudski organizam, ona ipak nije lijek za sve bolesti.
Bosiljak je zdrav, ali nije lijek protiv svih bolesti
Popularni savjet da snažnim kašljanjem osoba može sama sebi pomoći u slučaju srčanog udara nema utemeljenja u medicini. Ukoliko sumnjate da vi ili neko u vašoj okolini ima simptome srčanog udara, prvo pozovite hitnu pomoć. Zašto savjet o kašljanju nije efikasan, čitajte u analizi na linku.
Popularni “savjet”: Snažno kašljanje ne pomaže u slučaju srčanog udara
Na društvenim mrežama se opet dijele tvrdnje da su virusi “izlučevine toksičnih ćelija”, odnosno da nisu mikrobi i da ne uzrokuju bolesti. Raskrinkavanje je i ranije pisalo o ovim pseudonaučnim navodima, a kome se oni neutemeljeno pripisuju, čitajte u analizi.
Virusi su mikrobi i uzročnici bolesti a ne “izlučevine ćelija”
Ovu temu možete pogledati i u obliku storya na linku ovdje.
Animacija za koju se tvrdi da predstavlja “prikaz sreće”, odnosno biohemijski proces koji dovodi do ovog osjećaja, već godinama se dijeli na društvenim mrežama i u nekim medijima. Animacija zapravo nema veze sa srećom i prikazuje “unutrašnji život” ćelije bijelih krvnih zrnaca.
Neizostavne su bile i teorije zavjere. Na društvenim mrežama popularne su tvrdnje o navodnoj piramidi koju je izgradila drevna civilizacija u blizini Bihaća. Uprkos popularnosti, ovakve priče nemaju utemeljenje u stvarnosti, historiji i srodnim naukama.
Bihać ima vrijedne spomenike historije, ali drevna piramida nije jedan od njih
Objave u kojima se manipulativno “propituje” da li na ekstremne vremenske prilike utiču klimatske promjene ili su one pak posljedica “ciljane kontrole vremena” analizirali smo u tekstu ispod.
Jesu li ekstremne vremenske prilike posljedica kontrole vremena?
Uz implikacije da “objašnjava” navodni plan o čipovanju djece, na Facebooku se dijeli stari prilog američke TV stanice WFLA. Iako plasiran u senzacionalističkom i donekle zastrašivačkom tonu, u ovom se prilogu takve tvrdnje ne mogu pronaći. Radi se o još jednom primjeru širenja teorije zavjere o izmišljenim planovima za kontrolu i praćenje ljudi.
Stari televizijski snimak nije dokaz za teoriju zavjere o čipovanju djece
Njemački Bundestag je 12. aprila 2024. usvojio zakon kojim se se transrodnim, interpolnim i nebinarnim osobama olakšava promjena roda i imena u ličnim dokumentima. Značajan broj regionalnih medija je ovoj temi pristupio senzacionalistički a neki su u svojim člancima objavili i netačne tvrdnje o “promjeni biološkog pola”. Detalji su u analizi na linku ispod.
Senzacionalistički o promjeni roda u Njemačkoj: Novi zakon ne omogućava “promjenu biološkog pola”
Prevaranti na Facebooku i dalje zloupotrebljavaju vizuelni identitet trgovačkog lanca Bingo i objavljuju nepostojeće nagradne igre u kojima “poklanjaju” vrijedne nagrade.
Lažne nagradne igre: Bingo ne poklanja vaučere, torbe i pametne telefone
Snimak na kojem bivši američki predsjednik Obama navodno govori da su obični ljudi “maolumnici” koji svoja prava trebaju predati “svemoćnom suverenu” kruži na društvenim mrežama domaćeg. Obama nikada nije iznio te tvrdnje. Snimak je montaža dijelova njegovog govora iz 2014. godine.
(Raskrinkavanje.ba)