Foto: Raskrinkavanje.ba
Generalna skupština Ujedinjenih nacija je 23. maja 2024. godine usvojila rezoluciju kojom se 11. juli proglašava Međunarodnim danom sjećanja na genocid u Srebrenici. Za usvajanje Rezolucije glasale su 84 države članice, 19 je bilo protiv, a 68 suzdržano. Glasanje je prethodno u više navrata odgođeno (1, 2).
Mediji u regionu su u sedmicama prije glasanja izvještavali o aktivnostima vezanim za Rezoluciju, a neki su tom prilikom plasirali dezinformacije o samoj rezoluciji te negirali kvalifikaciju zločina počinjenih 1995. godine. O tome je Raskrinkavanje već pisalo (1, 2 , 3, 4).
Tvrdnje kojima se negira genocid u Srebrenici širile su se i na društvenim mrežama u sedmicama koje su prethodile usvajanju Rezolucije, a i dalje su aktualne. Tako je na društvenoj mreži X 17. aprila 2024. objavljena ilustracija koja podsjeća na test koji koriste oftalmolozi prilikom pregleda i na kojoj je slovima različite veličine ispisana poruka da “nije bilo genocida u Srebrenici”.
Foto: X.com
Ilustracija je dodata kao komentar na objavu koja takođe sadrži tvrdnju da “nije bilo genocida”, ali se dijelila i u aprilu i maju na drugim profilima na ovoj društvenoj mreži (1, 2, 3, 4, 5), na Facebooku (1, 2, 3), Threadsu i LinkedInu.
Šta su činjenice?
Tvrdnje da u Srebrenici nije počinjen genocid obično se u medijima aktuelizuju uoči obilježavanja godišnjice 11. jula ili u slučaju konkretnih događaja koji služe kao okidač za novi talas negiranja, kakav je bio i usvajanje Rezolucije u Generalnoj skupštini. Raskrinkavanje je o ovim tvrdnjama pisalo u brojnim analizama tokom prethodnih godina (1, 2, 3). O dezinformacijama koje se tiču genocida u Srebrenici pisali smo i u okviru “prebunking” serijala “Rasvjetljavanje” (1, 2, 3, 4). U jednoj od analiza ovog serijala donijeli smo pregled poznatih činjenica o događajima u Srebrenici 1995. godine.
U okolini Srebrenice u julu 1995. godine ubijeno je više od 8.000 osoba bošnjačke nacionalnosti, uglavnom muškaraca i dječaka, nakon što je Vojska Republike Srpske (VRS) preuzela kontrolu nad tim gradom.
U publikaciji Međunarodnog rezidualnog mehanizma za krivične sudove UN-a pod nazivom “Hronologija genocida” navodi se da je VRS preuzeo kontrolu nad Srebrenicom 11. jula 1995. godine u operaciji kodnog naziva “Krivaja 95”, koja je izvedena po naređenju Radovana Karadžića, tadašnjeg predsjednika Republike Srpske i vrhovnog komandanta VRS-a. Dokazi iz ekshumacija posmrtnih ostataka pokazali su da je većina žrtava ubijena u masovnim pogubljenjima.
Zločini u Srebrenici okvalifikovani su kao genocid presudama koje su donesene u Međunarodnom krivičnom sudu za bivšu Jugoslaviju, Međunarodnom sudu pravde i Sudu Bosne i Hercegovine. Do sada je za zločine u Srebrenici osuđeno više od 50 osoba, a od 20 presuda Međunarodnog suda za bivšu Jugoslaviju za zločine u Srebrenici, sedam uključuje presude za genocid. U pomenutoj analizi Raskrinkavanja o činjenicama koje se tiču genocida u Srebrenici navodi se:
Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju ustanovio je, van razumne sumnje, da je Vojska Republike Srpske u julu 1995. godine ubila između 7.000 i 8.000 bošnjačkih muškaraca i dječaka, da je većina njih ubijena u masovnim egzekucijama, da se ubistva nisu desila impulsivno, već da su bila rezultat isplanirane i koordinisane operacije, te da su ona bila čin genocida. Sud je zločin okvalifikovao kao genocid na osnovu dokaza koji jasno pokazuju da je VRS sistematično pogubio hiljade muškaraca i prisilno premjestio oko 25.000 ljudi, znajući da će to dovesti do nestanka bošnjačke populacije s područja Srebrenice. Namjera da se bošnjačko stanovništvo u Srebrenici uništi, prema mišljenju Suda, ogledala se i u činjenici da su uništeni bošnjački domovi i centralna džamija. Sud je, dakle, na osnovu dokaza zaključio da je VRS ubio vojno sposobne muškarce s namjerom da uništi zajednicu Bošnjaka u Srebrenici.
Činjenica da su u Srebrenici uglavnom ubijeni vojno sposobni muškarci, a ne žene i djeca, često se koristi kao argument za negiranje genocida kako na suđenjima ratnim zločincima, tako i u medijskim člancima i javnim nastupima domaćih i regionalnih funkcionera/ki. Ipak, iz same definicije genocida, kao i zaključaka Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju, jasno je da genocid ne definiše spol ili dob žrtava.
Shodno navedenom, prvu objavu ilustracije na kojoj piše da “nije bilo genocida u Srebrenici” ocjenjujemo kao lažnu vijest. Ostale objave dobijaju ocjenu prenošenje lažnih vijesti.
(Raskrinkavanje.ba)