Pojedini mediji iskoristili su politički turbulentnu atmosferu u regionu nakon što je visoki predstavnik Valentin Inzko 23.7.2021. godine nametnuo dopune Krivičnog zakona BiH, kojima se zabranjuje i kažnjava negiranje genocida i ratnih zločina, te su plasirali netačne ili manipulativne navode da bi povećali čitanost. Nekoliko portala iz regiona je članke o online peticiji kojom se zahtijeva hapšenje i procesuiranje Milorada Dodika opremilo naslovima u kojima se tvrdi da je Dodik “iza rešetaka” i da je entitet Republika Srpska “na udaru”.
Online peticija za hapšenje Dodika predstavljena kao “udar na Republiku Srpsku”
Nakon što su ga ranije objavili brojni mediji i portali, ali i Ministarstvo odbrane Srbije, lažni tweet Emira Suljagića, u kojem navodno negira postojanje logora Jasenovac, ponovo se dijeli na Twitteru. U pitanju je montirana slika o kojoj smo pisali i 2019. godine. Više o ovome čitajte na linku.
Lažni tweet Emira Suljagića o Jasenovcu ponovo se dijeli na Twitteru
Sadržaji satiričnih portala ponekad se predstavljaju kao prave vijesti, o čemu je Raskrinkavanje pisalo i ranije. Ovoga puta, to se desilo sa satiričnim člankom portala Tuzlaspiegel. Nakon što je rediteljici Nejri Latić-Hulusić zabranjeno kupanje u burkiniju na kompleksu Panonskih jezera u Tuzli, ovaj portal je objavio satirični članak o tome, a portal Ultra trijumf ga je prenio kao stvarnu vijest.
Poruka direktora Pannonice osobama u burkiniju - od satire do lažne vijesti
Iako ga mediji čiji je sagovornik često opisuju kao “stručnjaka za bezbjednost i borbu protiv terorizma”, Dževad Galijašević je u više navrata iznosio dezinformacije o različitim temama. Gostujući u emisiji na YouTube kanalu Balkan info, Galijašević je iznio dezinformacije o pandemiji Covid-19, ljudima u pokretu, redakciji Raskrinkavanja i brojnim drugim temama, od kojih su neke stare, a neke nove. Šta su činjenice, čitajte na linku.
Dezinformativna “ekspertiza” Dževada Galijaševića u novom YouTube videu
Nekoliko portala objavilo je članke u kojima se manipulativno tvrdi da zaposleni u BioNTechu, njemačkoj kompaniji koja je proizvela vakcinu protiv Covid-19 zajedno s Pfizerom, nisu primili “svoju” vakcinu. Kao dokaz im je poslužio intervju s osnivačem BioNTecha iz decembra 2020. godine, kada je u Njemačkoj imunizacija bila rezervisana za prioritetne grupe, u koje nisu spadali uposlenici ove kompanije.
Zaposlenici Pfizera i BioNTecha su ipak vakcinisani “svojom” vakcinom
Nesuvisle tvrdnje o grafenovom oksidu postale su novi “zavjerološki” trend na društvenim mrežama. Pobornici/ce antivakcinacijskih teorija zavjere krive ovaj materijal za pandemiju Covid-19, umišljeni “magnetni fenomen” na mjestu vakcinacije, te niz drugih zdravstvenih poteškoća. Šta su činjenice, pročitajte na linku.
Grafenov oksid nije uzročnik pandemije i ne nalazi se u vakcinama i PCR testovima
U analizi objavljenoj u julu, pisali smo o snimku koji kruži društvenim mrežama, a u kojem se tvrdi da su “španski istraživači” otkrili da se 99,9% Pfizerove vakcine protiv Covid-19 sastoji od grafenovog oksida. Nakon objave ove analize, pronašli smo i druge postove u kojima se dijeli dokument “španskih istraživača” kao “dokaz” o opasnosti vakcina. Šta su činjenice, pročitajte na linku.
Vakcine protiv Covid-19 ne sadrže grafenov oksid
Raskrinkavanje je u više navrata pisalo i o dezinformativnim navodima da vakcine protiv Covid-19 sadrže magnete ili metale koji proizvode magnetno polje na mjestu vakcinacije. Društvenim mrežama sada kruži novi snimak koji navodno dokazuje da magnet privlači metalni objekat ispod kože na mjestu vakcinacije. Detalje pročitajte u analizi.
Vakcine protiv Covid-19 ne stvaraju magnetno polje koje privlači kašike ili druge metalne objekte
Opširan spisak navodnih nuspojava vakcina protiv Covid-19 predstavljen je u članku jednog portala kao “dokaz” da su nuspojave bile poznate prije početka imunizacije. Objavljeni spisak ipak ne predstavlja zvaničnu listu, već je riječ o radnoj verziji nuspojava za praćenje nakon početka imunizacije. Više detalja o ovoj temi pogledajte u našem storyju.
O lažnom oglasu za posao, prema kojem ”tvornica Milke” navodno zapošljava 1.000 radnika/ca i nudi im platu od 3.800 eura, Raskrinkavanje je pisalo u maju 2021. godine. Međutim, isti lažni oglas je tokom protekle dvije sedmice objavljen na još 70 portala, Facebook profila, stranica i grupa. Kakvom se riziku potencijalno izlažu korisnici/ce Facebooka koji/e se prijavljuju na ovakve lažne oglase za posao, pročitajte na linku.
Godinama star lažni oglas za 1.000 radnih mjesta u “tvornici Milke” ponovo kruži internetom
Lažne nagradne igre na Facebooku, u kojima se navodno poklanjaju montažne kućice, iznova se pojavljuju na ovoj mreži. Šta, zapravo, stoji iza ovakvih “nagradnih igara” i kako ih prijaviti, pročitajte u analizi.
Ne, niko ne poklanja montažnu kuću: Lažne nagradne igre još uvijek popularan način prikupljanja lajkova
Stare tvrdnje o navodnom plakatu kojim niz organizacija, među kojima i neprofitna organizacija TED, podržava i promoviše pedofiliju, na Twitteru je podijelila Gorica Dodik. Raskrinkavanje je o neutemeljenosti ovih tvrdnji pisalo u analizi iz oktobra 2020. godine. Činjenice o ovom godinama starom “memeu”, nekada predstavljanom kao stvarna reklama na Facebooku, pročitajte na linku.
Lažna borba protiv pedofilije: Saša Borojević, po ko zna koji put
Fotografija “napuknutog” mosta kod Ulcinja u Crnoj Gori privukla je pažnju mnogih Facebook korisnika/ca, koji su je podijelili/e uz upozorenje o njegovoj navodnoj nebezbjednosti. Iste tvrdnje pojavljuju se kontinuirano godinama unazad, bez ikakvog utemeljenja u stvarnosti. Šta o “pukotini” na mostu Ujtin potok kažu iz nadležnih institucija u Crnoj Gori, pročitajte na linku.
Most kod Ulcinja nije “pukao” - tako je napravljen
Stara fotografija saobraćajne gužve iz Kine opet se na društvenim mrežama dijeli uz tvrdnje da prikazuje protest građana Njemačke koji su navodno, nakon poskupljenja goriva, svoje automobile ostavili na cesti, nakon čega je gorivo pojeftinilo. Ove tvrdnje smo kao netačne ocijenili još 2018. godine. Kada i gdje je nastala fotografija, čitajte u analizi.
Gužva u Kini predstavljena kao protest u Njemačkoj
Antisemitizam je centralni dio mnogih popularnih teorija zavjera. Ovog puta, meta degutantnih objava na društvenim mrežama su razne javne ličnosti za koje se neosnovano tvrdi da su “kripto-Jevreji”.
Antisemitske teorije zavjera o “kripto-Jevrejima” na Balkanu: Od Zorice Brunclik, preko Vučića i Lagumdžije, do Karleuše i Mamića
Teoretičarka zavjere Vesna Ćurguz i dalje promoviše QAnon besmislice o podzemnim tunelima u kojima “elite” iskorištavaju djecu, a kao “dokaz” koristi fotografije već poznatih bunkera i podzemnih instalacija.
Fotografije bunkera kao “dokaz” za staru QAnon besmislicu o tajnim podzemnim tunelima
Popularnost izmišljotina o “chemtrailsima” među teoretičarima/kama zavjere ne jenjava.
U analizi iz januara 2021. godine, pisali smo o netačnim tvrdnjama vezanim za postojanje tužbe protiv Svjetske zdravstvene organizacije zbog “inficiranja Evrope” zaprašivanjem iz vazduha. Iste tvrdnje ponovo se dijele na društvenim mrežama. Šta su zapravo činjenice, pročitajte na linku.
“Chemtrailsi” ne postoje, kao ni tužba protiv SZO-a zbog “inficiranja Europe”
(Raskrinkavanje.ba)