Raskrinkavanje.ba

Pregled sedmice: Dezinformacije o Izraelu i Gazi, “deepfake” manipulacije i izmišljena “TikTok škola”

Ova analiza je označena kao: Pregled sedmice

Protekle sedmice Raskrinkavanje se bavilo dezinformacijama i netačnim tvrdnjama o nasilju i sukobu u Izraelu i Pojasu Gaze, različitim klikbejt-naslovima i lažnim intervjuima u svrhu promocije preparata “za kontrolu dijabetesa”.

Foto: Raskrinkavanje.ba

Eskalacija nasilja na Bliskom istoku nakon napada Hamasa i izraelske odmazde u Pojasu Gaze odnijela je dosad hiljade života. Ova osjetljiva situacija iskorištena je na jednoj Facebook stranici za “obračun” s premijerom Federacije BiH i direktorom Memorijalnog centra Potočari. Nerminu Nikšiću i Emiru Suljagiću pripisane su izjave podrške Izraelu na dan izbijanja eskalacije.

Viralna fotografija na kojoj uniformisane osobe sprovode muškarca ulicom dijelila se na društvenim mrežama i u medijima s tvrdnjom da prikazuje pripadnike Hamasa kako vode zarobljenog izraelskog generala. Ipak, general Nimrod Aloni, nasuprot ovim tvrdnjama, nije zarobljen u napadima Hamasa 7. oktobra. Na fotografiji je druga osoba, a general je snimljen dan poslije na sastanku izraelskih vojnih zvaničnika. Detalje čitajte u analizi i pogledajte u našem videu.

Videosnimak petero djece u kavezu objavljen je uz tvrdnje da prikazuje “izraelsku djecu” koju su oteli pripadnici Hamasa u napadima 7. oktobra. Snimak je nastao prije napada. 

Videosnimak CNN-ove reportaže s granice između Izraela i Pojasa Gaze dijeli se uz tvrdnje da se radi o “razotkrivenom” lažiranju tamošnjeg sukoba. Na snimku je montiran glas muškarca koji “daje instrukcije” reporterima kako da se ponašaju da bi reportaža izgledala “dramatičnije”.

Nakon javne prepirke između kolumbijskog predsjednika Gustava Petra i izraelskog ambasadora Galija Dagana, koju su poveli povodom eskalacije sukoba u Izraelu i Gazi, brojni su portali u našem regionu netačno ustvrdili da je Kolumbija protjerala ambasadora Dagana.

Nakon eskalacije sukoba između Izraela i Palestine, na društvenim mrežama se počela dijeliti tvrdnja da je turski predsjednik Recep Tayyip Erdogan javno izjavio da šalje vojsku u Palestinu. Erdogan, ipak, nije izjavio takvo nešto. 

Nekoliko anonimnih portala je u naslovima svojih članaka navelo da je majka Koste Kecmanovića, maloljetnika koji je počinio ubistva u beogradskoj školi ranije ove godine, oduzela sebi život. U samim se člancima takvo nešto ne spominje. Riječ je o još jednom primjeru kako se ovaj zločin i detalji vezani za njega koriste za privlačenje čitatelja/ki klikbejt-naslovima. 

Prethodne sedmice bavili smo se i drugim klikbejt-naslovima. Informacije da bi mogla početi naplata korištenja za verzije Facebooka, Instagrama ili TikToka bez reklama još uvijek nisu potvrđene iz kompanija koje su vlasnice ovih društvenih mreža. Uprkos tome, u brojnim klikbejt-naslovima ustvrđeno je da “počinje pretplata” na društvene mreže te da se one više neće moći koristiti “za džabe”. Detalje čitajte u analizi i storyju.

Foto: Raskrinkavanje.ba

Na društvenim mrežama kruži netačna tvrdnja da je od vakcina protiv Covid-19 umrlo 20 miliona ljudi. Tvrdi se i da su ratovi između Rusije i Ukrajine te Izraela i Palestine “isplanirani i kontrolisani” da se to sakrije, a narod “zabavi”.

Teorije zavjere o certifikatu sa simbolom zelene žabe ne gube na popularnosti. U septembru su korisnici/e društvenih mreža dijelili/e netačne tvrdnje da su proizvodi koji imaju ovu oznaku prskani herbicidom atrazinom, koji je i sam predmet različitih dezinformacija. Detalje čitajte u analizi.

“Vijest” da se u Srbiji otvara škola za TikTok, koju je objavilo 16 portala, potekla je s interneta, iz objave na kojoj se vidi letak za ovu “školu”. Uz navode da su roditelji “bijesni” i da se letak ostavlja u poštanskim sandučićima, o “školi” se pričalo i u nekoliko TV emisija. Iako je u medijskim izvještajima opisana “panika” zbog utjecaja ove “škole” na djecu, vijest je lažna. Letak za “TikTok školu” je izmišljen.

“Deepfake” snimci postaju sve češća pojava i predstavljaju sve veći izazov za korisnike/ce društvenih mreža. Na našem govornom području nedavno su se pojavili “deepfake” snimci u kojima Senad Hadžifejzović i Halid Bešlić reklamiraju razne preparate. Detalje pogledajte u našem videu. 

 

Čaj DiaTea još jedan je u nizu preparata koji se reklamiraju uz pomoć izmišljenih intervjua s nepostojećim “stručnjacima”. Ovaj se čaj prodaje kao “lijek protiv dijabetesa” na stranici na kojoj je objavljen izmišljeni intervju s nepostojećim japanskim nobelovcem koji “preporučuje” DiaTea. Izmišljeni intervju dolazi do čitatelja/ki u objavama na Facebooku. Detalje pročitajte u analizi.

Izvještavajući o rezoluciji vezanoj za usklađivanje pravila o dimenzijama i naplati ručnog prtljaga u avionima, koju je usvojio Evropski parlament, pojedini portali ustvrdili su da aviokompanije više ne smiju naplaćivati ovaj prtljag. Ipak, rezolucija još uvijek nema nikakvu obavezujuću snagu.

Snimak insekta sa šarom nalik na broj dijelio se u septembru uz tvrdnje da prikazuje “modifikovanog komarca” koji je poslat “sa zapada sa HARP olujom”. Na snimku je, zapravo, vrsta lisne uši. 

(Raskrinkavanje.ba)