Francuski naučnik Luc Montagnier, dobitnik Nobelove nagrade iz 2008. godine je u intervju za portal Pourquoi docteur 16. aprila ove godine izjavio da ne vjeruje u zvanične tvrdnje da se virus SARS-Co prirodnim putem pojavio na ilegalnim pijacama životinja u Wuhanu.
Agencija Anadolija je, kako pokazuje pretraga, prvi medij domaćeg govornog područja koji je objavio članak sa ovim tvrdnjama, sa naslovom:
Nobelovac Montagnier tvrdi da je koronavirus proizveden u laboratoriji u Wuhanu
U članku se potom navodi:
Virus koji izaziva COVID-19 je proizveden u laboratoriji u Wuhanu. Ta laboratorija se tokom 2000-tih godina specijalizirala za koronaviruse“, kazao je Montagnier i dodao da je lično dobro istražio tu temu. Montagnier je i za televiziju CNEWS kazao da je siguran da se novi tip koronavirusa nije pojavio prirodnim putem, već da je u pitanju proizvod iza kojeg stoje stručni ljudi. “Ne znam s kojim ciljem su ga proizveli. Moguće da se radi o segmentima HIV-a i da se tragalo za vakcinom za AIDS“, kazao je Montagnier.
Članak sa agencije Anadolija potom je objavilo blizu 40 portala uz blage izmjene u naslovu.
LUC MONTAGNIER: Nobelovac koji je otkrio HIV tvrdi: Koronavirus proizvod iza kojeg stoje stručni ljudi (Centralna, 18. 4. 2020.)
DOBITNIK NOBELOVE NAGRADE SIGURAN JE GDJE JE VRUS KORONA PROIZVEDEN: "U pitanju je proizvod iza kojeg stoje stručni ljudi iz..." (Slobodna Bosna, 17. 4. 2020.)
Nešto dužu i sadržajniju verziju intervjua 18. aprila je objavio Jutarnji list sa naslovom:
LUC MONTAGNIER
'KORONAVIRUS RAZVIJEN JE U KINESKOM LABORATORIJU!' Francuski nobelovac tvrdi da korona nije nastala u prirodi: 'Jasno je da je to djelo čovjeka'
I u ovoj verziji, koju ju je potom prenio veći broj medija, nalazi se tvrdnja o “manipulaciji” sa virusom.
Montagnier je rekao da je s koronavirusom učinjena manipulacija, no ne zna zašto je to učinjeno te nikoga ne optužuje.
Smatra da su kineski znanstvenici možda pokušali pronaći cjepivo protiv HIV-a. - Moj posao je iznošenje činjenica. Ne krivim nikoga, ne znam tko je to učinio i zašto - rekao je znanstvenik.
Portal Logično je, uz gore navedene tvrdnje, objavio i detalje o studiji koja je podstakla polemike o vještačkom porijeklu virusa, uz osvrt na sličnu situaciju u kojoj se Montaganier ranije našao.
Profesor Luc Montagnier nije prvi put u kontraverznoj situaciji. U 2017. godini, manje od 100 akademskih znanstvenika podijelilo je ogorčenje zbog ovog istraživača koji otvoreno zastupa stranu koja želi propitati cjepiva. Profesor Luc Montagnier je davno izjavio da dobar imunološki sustav uspijeva “riješiti virus u nekoliko tjedana”.
Ova napomena se odnosi na konferenciju za medije iz novembra 2017. na kojoj je, uz druge govornike, učestvovao i Montagnier zastupajući antivakcinacijske ideje. Montagnier je slične stavove, protivne naučnom konsenzusu, iznosio i ranijih godina. O tome je 2012. pisao Forbes, nakon Montagnierovog govora na konferenciji Autism One, organizacije poznate po promociji pseudonaučnih teorija vezanih za vakcinaciju i autizam.
Luc Montagnier je potom dao i intervju za Večernje novosti, koji je objavljen 27. aprila. U intervjuu je ponovio teoriju da je “reč o virusu korona s elementima HIV”, te se osvrnuo na djelovanje lijeka hlorokina:
Kovid 19 je delo ljudskih ruku, oteo se kontroli: Lik Montanje, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu, kaže da korona mutira i uskoro će sama sebe da uništi
(...)
To je važan tretman. Spasava živote. Ali, hlorokin treba dati na početku infekcije, a ne na kraju. Na kraju nema efekta, jer u telu više nema virusa. Svi lekari moraju da budu u situaciji da mogu da ga prepišu. Ovaj lek se daje odavno, veoma je poznat, zna se za njegove neželjene efekte koji nisu značajni, i generalno se dobro podnosi.
Srbija je odabrala hlorokin, nabavila je sirovine i u rekordnom roku je napravila lek…
- Dobro ste to uradili. Napravili ste pravi izbor.
Prenošenja ovog intervjua smo pronašli na nešto više od 30 portala, uglavnom uz neznatne izmjene naslova, te par primjera u kojima su isti “tabloidizirani”.
ŠOKANTNE TVRDNJE NOBELOVCA: Čovek je u koronu ubacio HIV, seksualno se ne prenosi (Kurir, 28. 4. 2020)
MONSTRUM KORONA JE ROĐEN KADA JE NEKO PRAVIO VAKCINU PROTIV SIDE! Francuski nobelovac tvrdi da zna kako je virus izazvao pandemiju, ali i šta će se sledeće desiti! (Informer 27.04. 2020.)
O tome da hlorokin nije lijek za COVID-19, Raskrinkavanje je već pisalo u dvije analize.
Ni Hlorokin nije “lijek za koronavirus”
Nažalost, nijedna od država u regionu ipak nema “lijek za koronavirus”
Napomena 13.5.2020.
Nakon objavljivanja ove analize, mediji su nastavili prenositi izjave francuskog naučnika o porijeklu koronavirusa SARS-Cov-2 i predstavljati ih kao činjenice. Članke koji sadrže izjave ovog naučnika su nakon objavljivanja ove analize između ostalih objavili i portali Gora press, Istok RS, Hrvatski medijski servis, Ekskluziva, Sott, Samo provjereno i Sandžak danas.
Sedmog maja je snimak intervjua francuskog naučnika kojeg je dao za C News objavljen i na Youtube kanalu FES TV pod naslovom “Nobelovac izašao javno ! Pronadjen HIV u COVID-u 19?”. Ovaj video je u svega 5 dana pogledalo pola miliona ljudi, dok je na Facebooku podijeljen više od 15.000 puta.
Dan kasnije, snimak istog intervjua je došao i do televizijskog programa. Osmog maja je u emisiji Centralni dnevnik na Face televiziji prikazan dio intervjua francuskog naučnika, a taj dio emisije objavljen je istog dana na Youtube-u pod naslovom “Nobelovac Luc Montagnier: Koronavirus potiče iz laboratorije, umetnute HIV sekvence!”, dok je na portalu Face objavljen i članak sa istim naslovom. Nakon izjava francuskog naučnika koje su prikazane u programu Face televizije, uslijedio je intervju sa profesorom Damirom Marjanovićem. Na pitanje “Odgovor nobelovcu?”, Marjanović je rekao:
“Nemam šta da odgovorim. Ja sam istrenirani znanstvenik koji se raduje da pročita to znanstveno istraživanje koje su recenzirali drugi znanstvenici i da na osnovu toga donesem sud. Mislim, dajte da budemo iskreni, ko sam ja da se suprotstavim nobelovcu, ali sa druge strane mi u naci sumnjamo i u svoje rezultate sve dok ne dobijemo potvrdu istih.”
Marjanović je u nastavku govorio o genomima koronavirusa, te je rekao: “Ono što sam ja čitao od znanstvenih istraživanja, barem što je javno publicirano od februara pa nadalje, veliki broj naučnih članaka ukazuju da je ovaj virus jedan tipični koronavirus”, te naglasio da “sve do sada što je znanost objavila ukazuje na jedan evolutivno normalani pravac razvoja virusa”. I ovaj dio emisije je objavljen na Youtube kanalu i portalu Face pod naslovom “Dr.Marjanović: Ko sam ja da se suprostavim Nobelovcu? Ima li sekvenci SIDE-HIV-a u Koroni?!”.
Šestog maja je i doktor Nestorović iz Srbije, poznat po izjavi da je “koronavirus najsmješniji virus u istoriji”, rekao u televizijskom programu da je “Uveren da je virus veštački napravljen, te da mu dodate sekvence HIV-a "smetaju", zbog čega i slabi”, kako je izvijestio Telegraf.
Osim toga, direktorica beogradskog Instituta za onkologiju i radiologiju Danica Grujičić je za TV Prva rekla kako joj je “potpuno prihvatljivo to što je izjavio francuski nobelovac, jer ljudi kad se igraju Boga, obično dobiju po nosu”, što je prenijela agencija Srna.
Faktograf, naš partnerski fact-checking portal iz Hrvatske, je 22. aprila objavio analizu u kojoj je objašnjeno da, suprotno stavovima koje je zastupao Montagnier, virus SARS-CoV-2 ne sadrži genomske sekvence HIV-a.
Faktograf piše da je priča o tome krenula od istraživanja koje je predvodio indijski naučnik Prashant Pradhan. Istraživanje je objavljeno 31. januara ove godine na sajtu BioRxiv (servis za objavljivanje preliminarnih naučnih izvještaja koji nisu dobili sve potrebne recenzije).
Već 2. februara, reagovao je tim naučnika sa univerziteta u Teksasu, koji je ustanovio da nema dokaza koji podupiru tvrdnju o tome da novi virus sadrži sekvence HIV-a:
Da geni HIV-a nisu umetnuti u genom novog koronavirusa, pokušao je još u veljači objasniti tim predvođen Chuanom Xiaoom s Odjela za kemiju i biokemiju Sveučilišta u Teksasu u El Pasu.
Teza iznesena u njihovoj radnoj verziji (na sajtu BioRxiv, op.a.) kaže da je SARS-CoV-2 imao četiri umetka u presudni glikoproteinski gen šiljaka, što mu je omogućilo prelazak na ljude. Naveli su da ti umeci nalikuju proteinima HIV-a i to njegovim sojevima prisutnim u Keniji, Tajlandu i Indiji.
Xiao i njegov tim poslužili su se bazom podataka GenBank, Nacionalnog centra za biotehnološke informacije. U toj javnoj bazi se još od siječnja nalazi izlistan genom uzročnika Covida-19, a pridružene su mu i kasnije verzije. Pažljivim pregledom dijelova genoma, znanstvenici iz El Pasa ustvrdili su da “ne postoje dokazi da su sekvence ova četiri umetka specifične za HIV-1 ili da je virus 2019-nCoV primio ove umetke od HIV-1”.
Te navodno “problematične” sekvence “postoje u najrazličitijim vrstama virusa od bakteriofaga, gripe, do gigantskih eukariotskih virusa”, “široko [su] prisutne u živim organizmima, uključujući viruse, ali nisu i specifične za HIV-1”.
Faktograf je naveo i reakcije Silvane Konermann, biohemičarke sa univerziteta Stanford, koja je odgovorila na upit Dereka Lowea, koji je organski hemičar koji vodi blog iz te oblasti, Science Translational Medicine u SAD-u, koji je nalaze istraživanja nazvao “u najmanju ruku čudnim”.
Prepiska se odvijala na Twitteru 31. januara, dakle na dan kad je objavljen rad na sajtu BioRxiv, a Konermann je u odgovoru ukazala na to da pomenuta sličnost nije veća od slučajnosti.
“Dva se nalaze u koronavirusu šišmiša. Od preostala dva, samo je jedan najsličniji HIV-u i toliko je kratak (6 AA) da sličnost nije veća od slučajnosti”, navela je.
Kako piše Faktograf, dodatno se oglasilo još dvoje naučnika/ca, Shi Zhengli, naučnica sa Instituta za virologiju u Wuhanu i profesor hemije s Harvarda, David Liu, koji su takođe odbacili navode o tome da je virus vještački stvoren.
Reagirala je i Shi Zhengli, znanstvenica sa Instituta za virologiju u Wuhanu, koja je zaslužna za otkrivanje da SARS-CoV-2 vjerojatno dolazi od šišmiša te da se veže na ACE2 receptore, prisutne u ljudskoj sluznici. Poručila je da se spremna staviti vlastiti život na okladu da virus nema nikakve veze s laboratorijem.
Profesor kemije s Harvarda, David Liu, poručio je da su indijski znanstvenici očigledno tražili nešto da bi potvrdili svoje mišljenje o laboratorijskom porijeklu virusa.
“Uplašenom svijetu ne treba raspirivanje teorija zavjere lošim analizama”, apelirao je.
Na kraju, 2. februara, naučnici čiji je rad podstakao polemike o “četiri umetka” koji nalikuju proteinima HIV-a odlučili su da povuku rad, naveo je Faktograf.
U konačnici, članak koji je izazvao ove kontroverze povukli su sami autori. Objasnili su da će zbog komentara iz znanstvene zajednice revidirati svoj pristup i interpretaciju rezultata. Ispod samog teksta javio se i voditelj istraživanja, Prashant Pradhan. Zahvalio se na kritikama i poručio: “Nije nam bila namjera hraniti teorije zavjere i ovdje nisu iznesene takve tvrdnje”. Međutim, priča o HIV-u je očigledno preživjela, iako članak nije.
Tvrdnjama o laboratorijskim manipulacijama sa virusom bavio se još jedan naš partnerski portal, Raskrikavanje iz Srbije, u analizi objavljenoj 27. aprila, navodeći argumente koji pokazuju da je naučna zajednica odbacila tvrdnje koje je Montagnier iznio kao netačne.
Kako navodi Raskrikavanje, ove tvrdnje je osporio čak i institut Paster (Institut Pasteur) na kome je Montagnier radio:
Brojni naučnici širom sveta, međutim, već nedeljama osporavaju njegove tvrdnje, pa čak i Paster institut u Parizu na kome je Montanje radio od 1972. do 2000. godine i gde sada ima počasno zvanje profesora emeritusa.
Istraživanje možete pročitati ovde.
Prema njihovim rečima, takve identične sekvence o kojima Montanje priča mogu se naći i u drugim koronavirusima, ali i u brojnim drugim virusima, bakterijama i biljkama.
Olivije Švarc, naučni direktor u odseku za viruse i imunitet Instituta Paster, pojašnjava da je reč o nizovima nukleinskih kiselina koje su poput nizova različitih slova. To je slično, kaže Švarc, kao da upoređujete 30 stranica jedne knjige sa 30 stranica druge knjige, i u njima nalazite iste grupe od po 3 ili 4 slova. To, međutim, nije dokaz da se radi o kopiranju.
„To je kao da je u jednom romanu napisana reč „mačka“, i u drugom romanu je takođe napisana reč „mačka“ među desetinama miliona reči. Statistički postoje sličnosti, ali to nema nikakvu vrednost, u pitanju je slučajnost“, kaže on.
Institut Paster je 20. marta ove godine, odgovarajući na lažne optužbe koje su se pojavile na društvenim mrežama da je ovaj institut “stvorio” virus SARS-CoV-2, objavio saopštenje da ne postoje nikakvi dokazi da je virus nastao u laboratoriji.
U pomenutom saopštenju Institut Paster se poziva na naučni rad objavljen 17. marta na sajtu Nature sa naslovom Vjerovatno porijeklo SARS-CoV-2 (The proximal origin of SARS-CoV-2).
U zaključku rada, na osnovu sastava i ponašanja virusa, grupa od šest autora koju čine eksperti iz Sjedinjenih Američkih Država, Velike Britanije i Australije je zaključila da ništa ne ukazuje da je riječ o virusu stvorenom u laboratoriji, te da je riječ o prirodnoj evoluciji virusa.
Ovdje opisane genomske karakteristike mogu dijelom objasniti zaraznost i prenosivost SARS-CoV-2 kod ljudi. Iako dokazi pokazuju da SARS-CoV-2 nije namjerno manipulirani virus, trenutno je nemoguće dokazati ili opovrgnuti ostale ovdje opisane teorije o njegovom nastanku. No, budući da smo primijetili sve značajne SARS-CoV-2 karakteristike, uključujući optimizirano RBD i polibazično mjesto cijepanja, u povezanim koronavirusima u prirodi, ne vjerujemo da je bilo koji tip laboratorijski zasnovanog scenarija vjerodostojan.
Netačne tvrdnje da je novi virus stvoren u laboratoriji odbacila je i grupa naučnika/ca u otvorenom pismu u magazinu The Lancet, 19. februara.
Fact-checking sajt PolitFact je, takođe, u analizi objavljenoj 17. aprila objavio niz dokaza koji potvrđuju da virus nije vještački stvoren. Istom temom bavio se i online magazin za nauku iz SAD-a, Live Science u analizi objavljenoj 21. marta ove godine. U istom članku Live Science napominje da vlasti u SAD-u sprovode istragu o mogućnosti da je virus možda stvoren u laboratoriji, iako eksperti takvu tvrdnju odbacuju.
Holandski fact checking portal, Fatcheck Vlaanderen je takođe 27. marta pisao o tome da nema dokaza da je virus SARS-CoV-2 stvoren u laboratoriji.
Faktograf: Sve ovo možete provjeriti i sami/e
Faktograf navodi da je na sajtu European Scientist 18. aprila objavljen članak u kome je autor Philippe Lacoude objasnio način na koji je moguće provjeriti da SARS-CoV-2 ne sadrži dijelove HIV-a.
Autor je u svom radu koristio alat za pretragu koji se zove “Osnovni alat za pretraživanje lokalnog poravnanja” odnosno Basic Local Alignment Search Tool (BLAST) i njegov potprogram MegaBLAST.
BLAST i MegaBLAST je razvio Nacionalni institut za zdravlja (National Institutes of Health, NIH) u SAD-u i služe pronalasku sličnosti između bioloških nizova.
Autor teksta je pozvao čitatelje da mu ne vjeruju na riječ te da sami naprave pretragu.
Postupak je sljedeći: ode se na kompletni genom SARS-CoV-2, a zatim se klikne na „Run BLAST“. Na sljedećoj stranici dodajte HIV-1 (ili bilo koji drugi soj HIV-a) u tekstni okvir Organism, a zatim kliknite “BLAST”. Po BLAST-u, navode, “nije pronađena značajna sličnost”. To na običnom jeziku znači: “SARS-CoV-2 nije izrađen od koronavirusa šišmiša i sitnih dijelova virusa HIV”, dodaje autor teksta. Zatim objašnjava da to istovremeno ne znači da se radi o zapravo nejasnoj sličnosti. Sličnost se sastoji u lipidnoj omotnici virusa, no HIV je dijeli i sa drugim humanim koronavirusima, uzročnicima prehlade, 229E i OC43. “Ovo je zanimljivo, jer su oba virusa otkrivena mnogo prije HIV-a… Nema šanse da je netko u laboratoriju u Wuhanu 2019. mogao utjecati na RNA kod virusa iz sredine 1950-ih!”, navodi on.
Napomena 13.5.2020.
Nakon što je na portalu Face televizije objavljen članak sa naslovom u kojem je izdvojena izjava Damira Marjanovića u kojoj govori “ko sam ja da se suprotstavim nobelovcu”, na Facebooko se oglasio i sam profesor Marjanović.
“Kako jedno ugodno gostovanje i pomalo dosadnjikava popularna i pojednostavljena priča o nauci (i još ponečem) može da se pretvori u senzaciju? Lako je, samo treba izvuči iz konteksta dio rečenice i eto ga ad hoc novi teoretičar zavjere 😊 Vjerovatno potpuni odgovor nije tako zanimljiv i nije za naslova. 😊 No, s obzirom da sam ja NEZANIMLJIVI ZNANSTVENIK koji je navikao da citira (ponekada samog sebe) i kada nisam „senzacionalan“, onda ne mogu sebi pomoći, te ću biti slobodan da naglasim najbitniji dio odgovora, a da naslov ne zavara „narodne mase“. Dakle na pitanje gospodina Hadžifejzovića: „Odgovor nobelovcu?“, odgovor znanstvenika, koji je daleko od Nobelove nagrade glasi: „Nemam šta da odgovorim, ja sam istrenirani znanstvenik koji se raduje da pročita to znanstveno istraživanje, koje bi recenzirali drugi znanstvenici, i da na osnovu toga donesem sud. Mislim, dajte da budemo iskreni, tko sam ja da se suprostavim nobelovcu (uz osmjeh), ALI S DRUGE STRANE MI U NAUCI SUMNJAMO I U SVOJE REZULTATE SVE DOK NE DOBIJEMO POTVRDU ISTIH!“ A onda, tamo negdje u nastavku, za svaki slučaj još jednom, nimalo senzacionalistički rekoh „... lijepo je čuti kada netko to priča u medijima, ali mi naučnici čitamo naučne časopise.....“. No, ostavimo li po strani pisani dio najave ovog videa, bilo je to ugodnih skoro 40-ak minuta gostovanja kod uvijek senzacionalnog gospodina Hadžifejzovića. Hvala Senade na pozivu i druženju.
Dakle, Montagnier je prvi put iznio ovakve tvrdnje 16. aprila, ali one su već ranije pobijene kao netačne i to u februaru. Rad koji je pokrenuo debatu je povučen 2. februara. Dodatno, istog dana je i objavljeno istraživanje koje pobija navedene teze.
Zbog svega navedenog, tvrdnjama u člancima koji su prenijeli intervju francuskog naučnika, da novi virus korona sadrži segmente HIV-a dodjeljujemo ocjenu dezinformacija.
Člancima koji su do trenutka objave ove analize obrisani, na portalima N1 (ba) i Avaz live, u dodjeljujemo i ocjenu demantovano.
Napomena 13.5.2020.
Svi portali koji su objavili članke sa izjavama francuskog naučnika i predstavili ih kao činjenice nakon što je ova analiza prvobitno objavljena, također dobijaju ocjenu dezinformacija. Osim toga, članak portala Face u čijem naslovu je navedena izjava profesora Marjanovića koja je izvučena iz konteksta i manipulativno predstavljena, ocjenujemo i kao manipuilisanje činjenicama.
Napomena 25.12.2020.
Portal Kurir je u originalnom članku ispravio netačne navode, pa je u skladu sa izmijenjenom metodologijom (link), članku ovog portala dodijeljena i ocjena ispravljeno. 22.3.2021. redakcija portala Republika nas je obavijestila o ispravci netačnih navoda te je i njihov članak ocijenjen kao ispravljeno. 7.6.2021. portal Ekskluziva nas je takođe obavijestio o izmjenama u prvobitnom članku, te je ocijenjen i kao ispravljeno.
Napomena
28.11.2022. redakcija portala Nova dostavila nam je dopunjenu verziju prvobitno objavljenog članka koji sada sadrži tačne navode, te je ocijenjen i kao ispravljeno.5.10.2023. godine i redakcija portala Mondo (.ba) dostavila je izmijenjenu verziju prvobitno objavljenog članka koji je ocijenjen i kao ispravljeno.
2.10.2023. 2.10.2023. Članak portala NSPM koji je ocijenjen u ovoj analizi naknadno je povezan sa analizom zbog tehničkih razloga.
(Mladen Lakić i Emir Zulejhić, Raskrinkavanje.ba)
Ko je Luc Montagnier?
Naučni portali Montagniera opisuju kao “kontroverznu ličnost”. Kako navodi Science the wire, Montagnier podržava antivakcinacijski pokret kojem daje kredibilitet, podržava i homepatiju, a tvrdi i da se DNK može teleportirati, o čemu je pisao Forbes koji je naveo da je ovaj dobitnik nobelove nagrade “otišao preduboko u pseudonauku” i da za tvrdnje koje govori ne postoje dokazi niti su kredibilna istraživanja o takvnim tvrdnjama objavljena u naučnim časopisima.